برترین رمان ها و نویسندگان ژانر روانشناسانه (روانشناختی) در ادبیات جهان

رمان روانشناسی (روانشناختی) چیست؟

در قدم اول و قبل از تصمیم گیری برای معرفی رمان با موضوع و ژانر روانشناسانه، لازم است به این سوال پاسخ داده شود که رمان روانشناسی (روانشناختی) چیست؟

رمان روانشناختی، به عنوان نوعی اثر میان رشته ای، پُلی است میان دو رشته روانشناسی و ادبیات. این نوع رمان، اثری داستانی است که در آن افکار، احساسات و انگیزه های شخصیت ها نسبت به رویدادهای بیرونیِ روایت، بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. در یک رمان روانشناسی، نویسنده میان واکنش های احساسی و حالات درونی شخصیت ها و رویدادهای خارجی، یک همزیستی معنادار ایجاد می کند. این تأکید بر زندگی درونی شخصیت ها، عنصر اساسی مجموعۀ وسیعی از داستان هاست. «هملت» از ویلیام شکسپیر شاید اولین نمونه از آن در شکل نمایشنامه باشد. در رمان روان شناختی، رویدادها ممکن است به ترتیب زمانی ارائه نشوند، بلکه در ارتباطات فکری، خاطرات، خیال پردازی ها، لذت ها، تعمق ها و رویاها رخ دهند. به عنوان مثال، رمان «خانم دلوی» در یک بازۀ بیست و چهار ساعته اتفاق می افتد، اما وقایع روز ارتباطاتی را تداعی می کند که خواننده را در زندگی گذشته و حال شخصیت ها به جلو و عقب می برد. و یا در آثار پیچیده و مبهم فرانتس کافکا، جهان ذهنی کاراکتر به شکلی برون سازی شده است که رویداد هایی که به نظر می رسد در واقعیت اتفاق می افتد، با منطق ذهنی رویاها روایت می شوند.

رمان روانشناسی تنها در قرن بیستم بود که به پتانسیل کامل خود رسید. توسعۀ آن همزمان با رشد روانشناسی و کشفیات زیگموند فروید در روانکاوی است، اما لزوما نتیجۀ این امر نبود. آثاری هم هستند که قبل از جریان رواج نظریات روانشناسانه و به طور مستقل پا به عرصۀ ظهور نهاده اند و خود، نمونه ای عالی از داستان های روانشناسی می باشند؛ به عنوان مثال، پیچیدگی های روانی و انگیزه های ناخودآگاه آثار فئودور داستایفسکی و لئو تالستوی، ثبت مفصل خاطرات و تاثیر آن ها بر روحیه فرد در آثار مارسل پروست و جریان هوشیاری در آثار جیمز جویس و ویلیام فاکنر، هر کدام به طور مستقل به دست آمده اند.

بهترین رمان ها و نویسندگان ژانر روانشناسانه (روانشناختی)

جنایت و مکافات اثر فئودور داستایفسکی

رمان «جنایت و مکافات» اثر بسیار معروف داستایوفسکی، نویسنده سرشناس اهل روسیه است. وی در این کتاب داستان دانشجویی به نام “راسکولنیکف” را روایت می کند که بنابر انگیزه های پیچیده ای که حتی خود او از تحلیل شان عاجز است؛ مرتکب قتل می شود. راسکولنیکف زن رباخواری را به همراه خواهرش، که بطور غیر منتظره و هنگام وقوع قتل در صحنه حاضر می شوند، می کُشد و پس از قتل، خود را در خرج کردن پول و جواهراتی که برداشته ناتوان می بیند و آن ها را پنهان می کند و خود نیز دچار آشفتگی و بیماری می شود. داستایفسکی در کتاب جنایت و مکافات با تحلیل انگیزه های جوانی که بر حسب اتفاق تبدیل به قاتل شده است و روانکاوی شخصیت او، به بررسی مسائلی همچون رابطه افراد با درون خویش، جهان پیرامون و خدا می پردازد. ویژگی منحصر به فرد آثار داستایوفسکی، روانکاوی و بررسی زوایای مختلف شخصیت های داستان است. اکثر داستان های این نویسنده، سرگذشت مردمی عصیان زده، بیمار و روان پریش همچون خودش است. در رمان جنایت و مکافات ما شاهد جدال ذهنی این جوان و زجری که می کشد هستیم و گاهی به این نتیجه می رسیم که مکافات ذهنی، چندین برابر از مجازات جسمی و قانونی دردناک تر است. او تلاش کرده با بررسی فراز و فرودهای روحی و ذهنی و نجواهای درونی قاتل، به پرسش هایی نظیر اینکه دلایل جنایت چیست؟ چه چیز انسان را قاتل می کند؟ پاسخ دهد.

خانم دلوی اثر ویرجینیا وولف

رمان «خانم دلوی» نوشته ویرجینیا وولف روایت یک روز از زندگی “خانم دلوی” است که دختری به نام “الیزابت” و شوهری به نام “ریچارد” دارد. خانم دلوی با گفتن اینکه گل ها را خودش می خرد از خانه خارج می شود و به گل فروشی می رود و بر می گردد. او مشغول تدارک مهمانی بزرگی است که معشوقۀ قدیمی او نیز در آن حضور دارد. بخش عمده کنش های شخصیت اصلی داستان در حوزه بیرونی است. دو شخصیت دیگر رمان “سپتیموس وارن اسمیت” و همسر ایتالیایی اش هستند. “اسمیت” جوانی است که در جنگ جهانی اول حضور داشته و با تاثیرات مخرب جنگ بر روح و روانش خودش را می کشد و خبر مرگش به مهمانی می رسد.

هیچ چیز بیرون از ذهن شخصیت های رمان وجود ندارد و کشمکش های اصلی رمان در ذهن شخصیت های داستان می گذرد. تکنیک رواییِ داستان مثل اکثر داستان های وولف جریان سیال ذهن است؛ در این رمان نیز راوی سوم شخص، ما را به ذهن آشفتۀ شخصیت ها می برد.

کلکسیونر اثر جان فاولز

رمان «کلکسیونر»، نخستین اثر از جان فاولز است که انتشار آن، او را به شهرت رساند. فاولز، پیش نویس این رمان را طی تنها چهار هفته نگاشته است. داستان کتاب کلکسیونر، روایت یک مرد منزوی و روان پریش است که دختری دانشجوی هنر را می رباید و به گروگان می گیرد. داستان طی دو بخش از زاویه دید گروگان و گروگان گیر روایت شده است. ساختار روایی مجزای داستان، شخصیت ها را در حال توصیف آن چه در دیگری می بینند قرار داده که موجب ایجاد وضعیتی کنایه آمیز و دیدگاهی غم بار و ترسناک از خطرات زندگی می شود. این کتاب در ژانر وحشت روانی نوشته شده است. ژانر روانشناختی وحشت، بیشتر به این می پردازد که اختلالات روانی در انسان چگونه می تواند به فاجعه در روابط انسانی بیانجامد. فاولز در این اثر همچنین به نقد برتری جنسیتی مردانه می پردازد و نشان می دهد که خود برتر بینی جنسیتی فاجعه آفرین است. همچنین رویکرد ضد جنگ قوی در طول این داستان به چشم می خورد.

وقتی نیچه گریست اثر اروین یالوم

«وقتی نیچه گریست» رمانی روانشناختی از اروین دی يالوم، روانشناس مشهور اگزیستانسیالیست است که در آن داستانی خیالی از روزهای جوانی و بیماری فریدریش نیچه فیلسوف آلمانی روایت می شود. يالوم در این رمان دیدار خیالی فریدریش نیچه با چند پزشک را روایت می کند. يالوم در قالب این رمان تاریخی کوشیده است تا به روانکاوی برخی از مهم ترین فیلسوفان همچون فریدریش نیچه، یوزف برویر و زیگموند فروید بپردازد. نویسنده بدین ترتیب، جرقه های آغازین علم روانکاوی توسط تعامل دکتر برویر و فروید را با نیچه شرح می دهد. ویژگی این کتاب در کنار مفاهیم علمی و فلسفی آن، درباره رویارویی تخیلی این سه شخصیت تاریخی و کشاندن زندگی واقعی آنها به فضای داستان است. تمام گفتگوهایی که بین نیچه و دکتر برویر انجام می شود غیر واقعی است، اما دیالوگ های نیچه در کتاب همگی از سخنان نیچه در کتاب هایش استخراج شده اند. در ضمن آشنایی لو سالومه با نیچه نیز واقعی است.

اندوه به خصوص کیک لیمویی اثر ایمی بندر

رمان «اندوه به خصوص کیک لیمویی» که به سبک رئالیسم جادویی نگارش شده، ماجرای دختری نوجوان است که با خوردن تکه ای از یک کیک لیمویی، ناگهان به جهانِ پشتِ هر غذا دست می یابد. از احساسات کشاورزانی که سبزیجات و میوه ها را کاشته اند گرفته تا حال و هوای رانندگان حامل آن ها و فروشندگان مواد خوراکی، و مخصوصاً آشپز هایی که آن غذا را پخته اند. بدین ترتیب، او از بسیاری اسرار و ناگفته ها سر در می آورد؛ از غم ها و شادی ها، حسرت ها و امید ها، وفاداری ها و بی وفایی‏ هایی که آماده کنندگان هر غذا تجربه کرده اند. این دانستن و کشف رمز و راز پشت هر غذا، اندوه بار است. به خصوص که قهرمان قصه برادری با بیماری روانی عجیبی دارد و همین موضوع، احوال و شرایط او را پیچیده تر کرده است. با این همه، او امیدوار و چشم انتظار آینده ای روشن است. این رمان داستانی است در ستایش امید، بخشندگی و روابط خواهر و برادری.