معرفی بهترین کتاب ها برای افزایش هوش هیجانی یا عاطفی (EQ)
در گذشته مردم توجه زیادی به ضریب هوشی یا IQ می‌کردند و آن را تضمین کننده موفقیت شغلی و تحصیلی می‌دانستند. اما با پیشرفت علم روانشناسی، مشخص شده که این نمره نشان دهنده هوش کلی فرد و ضامن موفقیت وی نیست.
با شناسایی جنبه‌های مختلف هوشی، نقش هوش هیجانی در موفقیت و پیشرفت افراد مورد بررسی قرار گرفته و تایید شد. منظور از هوش هیجانی یا هوش عاطفی توانایی فرد در درک، استفاده و مدیریت احساسات خود به روش های مثبت برای کاهش استرس، برقراری ارتباط مؤثر، و همدلی با دیگران می باشد.
از طرفی انسان موجودی اجتماعی است و برای داشتن حس خوب و پیشرفت، نیاز دارد تا همواره در میان جمع بوده یا افرادی را در اطراف خود داشته باشد. احساس ارتباط، به اشتراک گذاشتن ایده‌ها و تجربیات، دریافت و ارائه عشق، شفقت، و همدلی، نیازهایی هستند که تنها در اجتماع برآورده می‌شوند.
هوش اجتماعی و عاطفی
داشتن ارتباط اجتماعی موفق، مستلزم نوع خاصی از توانایی مدیریت روابط بین فردی می‌باشد که در اصطلاح علمی به آن «هوش اجتماعی» می‌گویند. هرچه هوش اجتماعی افراد بالاتر باشد، احتمال موفقیت آنها در زندگی، کار و تحصیل بیشتر خواهد بود.
هوش اجتماعی بالاتر شما را، مسئولیت‌پذیرتر می‌کند. علاوه بر آن، هوش اجتماعی به شما کمک می‌کند تا از مشکلات موجود در جامعه، محیط اطراف، هم سن و سال‌ها، زیردستان در محل کار، کشور و سپس دنیا آگاه شوید.
هوش عاطفی هیجانی برای حفظ روابط موفق، کار تیمی، سازگاری با محیط های مختلف اجتماعی و تجاری از اهمیت زیادی برخوردار است. خوشبختانه ابزار و استراتژی‌های اثبات شده‌ای وجود دارد که به افراد کمک می‌کند دانش عاطفی خود را تقویت کنند. یکی از این ابزار کتاب است.
کتاب‌های محبوب زیادی وجود دارند که می‌تواند شما را در افزایش هوش اجتماعی و کسب مهارت‌های اجتماعی یاری کند. در این مقاله بهترین کتاب‌ها در زمینۀ هوش هیجانی و هوش اجتماعی به شما معرفی خواهند شد که مطالعه آنها دید روشنی تر و کسب مهارت اجتماعی بهتری برای شما به ارمغان می آورند.
1- «هوش هیجانی» نویسنده: دانیل گولمن (۱۹۹۵)
برای مطالعه در زمینه هوش عاطفی هیجانی اولین گام، شناخت کامل آن از نظر روانشناسی و زیست‌شناسی می‌باشد. این امر با مطالعه کتاب هوش هیجانی از روانشناس معروف آمریکایی دکتر «دنیل گلمن» میسر می‌شود. دانیل گلمن یکی از کلیدی ترین چهره‌ها در ترویج مفهوم هوش عاطفی یا هوش هیجانی در جهان می‌باشد.
او با این کتاب توانست مفهوم هوش هیجانی را وارد حوزه عمومی کند. گولمن یک دانشمند رفتارشناسی دارای مدرک دکترا است که سال‌های زیادی را به عنوان نویسنده علمی برای نیویورک تایمز قلم زده است. این کتاب به طرز درخشانی، روانشناسی و علوم اعصاب را با هم آمیخته و همچنین در مورد ماهیت دوگانه انسان به عنوان موجود عاطفی و منطقی و تأثیر آن بر زندگی توضیحاتی ارائه کردهاست.
این کتاب با زبان کاملا علمی شرح می‌دهد که چرا EQ بسیار مهم است و بر جنبه‌های عملیِ چگونگیِ بهبود آن، تاکید می‌کند. با مطالعه این کتاب شما می‌آموزید برای بهبود هوش هیجانی خود از چهار مفهوم کلیدی استفاده کنید که عبارتند از: خودآگاهی، خودمدیریتی، آگاهی اجتماعی و مدیریت روابط.
2- «هوش اجتماعی (علم جدید)» نویسنده: دانیل گلمن (۱۹۹۵)
کتاب هوش اجتماعی نوشته روانشناس برجسته آمریکایی دانیل گلمن، یکی از مهم‌ترین منابع خواندنی برای دانستن همه چیز درباره هوش اجتماعی می‌باشد. این کتاب کاملا منطبق بر اصول علمی بوده و بر اساس یافته‌های علم زیست‌شناسی نوشته شده است.
مضمون این اثر تماماً در مورد برقراری ارتباط با دیگران، ایجاد روابط معنادار و طولانی‌مدت، و باهوش‌تر شدن در جامعه است. خواندن این کتاب به شما کمک می‌کند تا به یک فرد اجتماعی و خونگرم تبدیل شوید، اما در عین حال به شما می‌آموزد که چطور عاقل و آگاه باشید و تشخیص دهید چه کسی دوست و چه کسی دشمن شما است. اگر میخواهید بفهمید که:
- چرا مردم نوع خاصی از رفتار را دارند؛
- دوران کودکی چه تأثیری ممکن است بر زندگی بزرگسالی شما داشته باشد و چگونه بر اثرات نامطلوب تربیت خود غلبه کنید؛
- چگونه از نظر اجتماعی زیرک، دوست داشتنی، سازگار باشید و در جامعه خود احساس مفید بودن (تعلق) کنید؛
- راه‌های غلبه بر روند جدید جامعه مدرن که باعث احساس تنهایی و قطع ارتباط می‌شود را بدانید؛
این کتاب را نه تنها یک بار، که چندین‌بار بخوانید!
3- «هوش هیجانی به زبان آدمیزاد» نویسنده: استیون جی استاین (۲۰۰۹)
این کتاب یک اثر درخشان از دکتر استیون استاین یک روانشناس بالینی و بنیانگذار و مدیر اجرایی یک شرکت پیشرو بین المللی تحلیل رفتار می‌باشد. کتاب هوش هیجانی به زبان آدمیزاد یک راهنمای خودیاری فوق العاده برای افرادی است که هیچ دانشی در مورد هوش هیجانی ندارند.
کتاب آقای استاین شامل مطالعات متعددی است که به خواننده‌اش بینش شگفت‌انگیزی در مورد آن چه برای برتری در حرفه‌های مختلف لازم است می‌دهد. همچنین نشان می‌دهد چگونه استفاده از عوامل مختلف هوش هیجانی یا عاطفی در بسیاری از موارد، شما را به سمت بهترین انتخاب‌ها راهنمایی می‌کند.
از همه مهم‌تر، این کتاب توصیه‌های عملی کاربردی در مورد افزایش هوش عاطفی را ارائه می‌دهد، و به شما در کشف راه‌هایی برای ایجاد روابط قوی‌تر، برتری در کار و افزایش مهارت‌های رهبری خود و احساس اعتماد به نفس بیشتر یاری می‌رساند.
4- «دیگران را درک کنید (زندگی مثبت)» نویسنده : بورلی دی.فلکسینگتون (۲۰۰۹)
کتاب دیگران را درک کنید – زندگی مثبت با عنوان فرعیِ «پنج راز مهم برای ایجاد ارتباطی موثر و پایدار»، کتابی است برای هر کسی که می‌خواهد کیفیت روابط خود را بهبود ببخشد! «بورلی فلکسینگتون» با استفاده از چندین دهه تجربه کار با افراد در زمینه روانشناسی و تجربیات مختلف، راهی برای توضیح رفتارهای اجتماعی انسان یافته است. او در این کتاب سعی بر پاسخگویی بر چنین سوالاتی داشته است:
- چگونه می‌‌توانیم دیگران را به طور مؤثرتر بفهمیم و با آنها ارتباط برقرار کنیم؟
- چگونه سبک‌های رفتاری مختلف می‌توانند روابط بالقوه خوب را خراب کنند؟
- ارزش‌های شما چه پیام‌هایی را برای اطرافیان تان ارسال می‌کند؟
شما با مطالعه کتاب دیگران را درک کنید، بینش مورد نیاز برای شناسایی گام‌‌های اشتباه در روابط را کسب می‌کنید. بورلی فلکسینگتون در این کتاب به خوبی توضیح می‌دهد که چگونه زاویه‌ای که ما از آن جهان را می‌بینیم، بر تعاملات ما با دیگران تأثیر می‌گذارد.
5- «هوش هیجانی (۲۱ راهنمایی گام به گام روزانه)» نویسنده: دیوید کلارک (۲۰۱۸)
اگر میخواهید به طور کامل بر خود مسلط شوید؛ در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود به موفقیت بیشتری دست پیدا کنید؛ وارد روابط با ارزش و رضایت بخش شده و از معاشرت با دیگران لذت ببرید؛ کتاب هوش هیجانی (21 راهنمایی گام به گام روزانه برای تسلط در مهارت های اجتماعی، بهبود روابط و تقویت هوش هیجانی) را بخوانید.
هوش هیجانی مستقیماً بر تصمیم گیری‌های شخصی، نحوه مدیریت رفتار، اعمال و واکنش ما در پیچیدگی‌های اجتماعی تأثیرگذار است. این راهنمای گام به گام ۲۱ روزه هوش عاطفی هیجانی، یک آغازگر عالی برای کسانی است که تازه با این موضوع آشنا شده‌اند زیرا که ارتباط بین هوش هیجانی و موفقیت در یک رابطه اجتماعی را، بسیار ساده بیان می‌کند.
کلارک به آسانی و با ارائه تمرین‌های مفید، مفهوم هوش هیجانی و موضوعات کلیدی مرتبط با آن را بسیار واضح و آموزنده توضیح می‌دهد و شما را در مسیر هوشمندتر شدن قرار می‌دهد.
6- «روش برخورد با افراد دشوار» نویسنده: سم هورن (۱۹۹۶)
یکی از چالش برانگیزترین موقعیتها در ارتباطات اجتماعی، زمانی است که در مقابل یک فرد با خشونت کلامی یا به اصطلاح بَد دهان قرار می‌گیرد. آنچه که برای غلبه بر فرد بَد دهان و خارج شدن از این موقعیت دشوار نیاز دارید، در کتاب روش برخورد با افراد دشوار آمده است.
تانگ فو نوشته یکی از بزرگ‌ترین و موفق‌ترین سخنرانان انگیزشی جهان و یکی از تأثیرگذارترین افراد در زمینه ارتباطات بین فردی، خانم سم هورن می‌باشد. او این کتاب را با اتکا به سال‌ها تجربه کاری و ملاقات با افراد مختلف نوشته است.
مطالعه کتاب روش برخورد با افراد دشوار به شما می‌آموزد چگونه از گفتمانی که می‌دانید پایان آن پشیمانی است، اجتناب کنید. مطالب این کتاب بهترین پاسخ‌ها هنگام مکالمه با افراد دشوار را به شما می‌آموزد.
شما با خواندن این کتاب کشف خواهید کرد که چگونه از کلمات خود درست و بهتر استفاده کنید، از فروپاشی روانی در مواجهه با خصومت و پرخاشگری بپرهیزید، استراتژی‌ها و تکنیک‌هایی را برای خنثی کردن تعارض کلامی اجرا کنید، نقاط ضعف خود را شناخته و اجازه ندهید تا دیگران به وسیله آنها شما را تحت فشار قرار دهند، و با قلدرهای کلامی چطور مانند خودشان رفتار کنید.
7- «تفکر سریع و کند» نویسنده: دانیل کانمن (۲۰۱۱)
کتاب تفکر سریع و کند، یک اثر علمی بسیار معروف است که حوزه‌های بسیاری از هوش هیجانی عاطفی را پوشش می‌دهد؛ حوزه‌هایی چون موفقیت، کارآفرینی و خودیاری. نویسنده این کتاب «دانیل کانمن»، روانشناس مشهور و برنده جایزه نوبل اقتصاد، این کتاب را برای آشنایی با انواع تفکر نگاشته است. او در این اثر ابتدا نحوه کار ذهن را توضیح می‌دهد و سپس شرح می‌دهد که ما به چند صورت فکر می‌کنیم.
کانمن دو سیستم فکری برای انسان معرفی می‌کند:
- سیستم تفکر سریع (1)، که شهودی و احساسی است.
- سیستم کندتر (2)، که منطقی‌تر است.
این دو سیستم قضاوت‌ها و تصمیمات شما را شکل می‌دهند. کانمن با اتکا به این دو سیستم به شما توضیح می‌دهد که تأثیر اعتماد بیش از حد بر استراتژی‌های شرکت چه عواقبی به دنبال دارد. با آگاهی از انواع تفکر، شما می‌توانید مسائلی چون دشواری‌های پیش‌بینی آینده، و تأثیر عمیق سوگیری‌های شناختی بر همه رفتارها را درک کنید.
کانمن نشان می‌دهد که کجا می‌توانید و نمی‌توانید به شهود خود اعتماد کنید و چگونه می‌توانید از مزایای تفکر آهسته بهره ببرید. او به مخاطب خود می‌آموزد که چگونه می‌توانید از تکنیک‌های مختلف برای محافظت در برابر اشکالات ذهنی که اغلب شما را به دردسر می‌اندازند، استفاده کنید.
8- «آیین دوست یابی و تاثیرگذاری بر افراد» نویسنده: دیل کارنگی (۱۹۳۶)
آیین دوست‌یابی، از مهم‌ترین و اولین آثاری است که در حوزه موفقیت و روابط اجتماعی منتشر شده است. این کتاب اولین بار در سال ۱۹۳۷، توسط یکی از بهترین نویسندگان و سخنرانان انگیزشی جهان، دیل کارنگی، نوشته شد، و مفهوم روابط اجتماعی را وارد کار و زندگی مردم عادی کرد.
کتاب آیین دوست یابی و تاثیرگذاری بر افراد با ارائه تکنیک‌های بسیار درخشانِ برخورد با مردم و اصول رهبری، توانسته است تا به امروز در زندگی خوانندگانش تغییری واقعی ایجاد کند. این اثر تأثير گذار در موارد زیر می‌تواند به شما کمک کند:
- شجاعت دنبال کردن شغل مورد نظر خود را پیدا کنید
- یک محیط خانوادگی هماهنگ ایجاد کنید
- خودتان، دوستان، همکاران، دیگر کارمندان و رئیستان را بهتر درک کنید
- مسئولیت تمام موقعیتها را در زندگی خود بر عهده بگیرید و به نتیجه دلخواه برسید
- دوست داشتنی‌تر و دوستانه‌تر رفتار کنید
- افراد را تحت تأثیر قرار دهید تا ایده‌های شما را بپذیرند
برای آشنایی بیشتر با کتاب‌های شبیه آیین دوست‌یابی مطالعه مقاله «بهترین کتاب‌های تاثیرگذار بر حوزه کارآفرینی» به شما پیشنهاد می‌شود.
9- «گفت و گو با غریبه ها» نویسنده: مالکوم گلدول (۲۰۱۹)
مالکوم گلدول نویسنده بسیار مهمی در حوزه هوش هیجانی و کارکردهای آن در زندگی واقعی می‌باشد. گلدول در کتاب گفتگو با غریبه‌ها به شما می‌آموزد که چگونه با افراد بیگانه و متفاوت ارتباط بهتری داشته باشید و رابطه شغلی یا عاطفی موفقیت‌آمیزی را شکل دهید.
اغلب مواقع، اولین برخورد با یک غریبه بسیار چالش برانگیز می‌باشد و یا خواهید دید اکثریت افراد با ارزیابی صداقت یک غریبه مشکل دارند. گلدول ادعا می‌کند که شما چون نمی‌دانید چگونه با غریبه‌ها صحبت کنید، آنها را به درگیری و سوء تفاهم دعوت می‌کنید و این کار تأثیری عمیق منفی بر زندگی و دنیای شما دارد.
مالکوم گلدول استدلال می‌کند که با ابزارها و استراتژی‌هایی که در این کتاب برای درک غریبه‌ها آمده، می‌توان صحیح عمل کرد و رفتار درستی با غریبه‌ها داشت؛ در نتیجه روابط بهتری را شکل داد و به موفقیت بیشتری رسید.
10- «افسونگری (هنر نفوذ در ذهن ها، قلب ها و رفتار)» نویسنده: گای کاوازاکی (۲۰۱۱)
اگر میخواهید بدانید چگونه می‌توانید مردم را نسبت به محصول، خدمات، سازمان یا ایده‌های خود مجذوب کنید، کتاب افسونگری برای شما مناسب است. این کتاب یک اثر عالی درباره افزایش هوش و مهارت‌های اجتماعی، و تحت تاثیر قرار دادن ديگران است که تکنیک‌های تاثیرگذار بودن را، با تکیه بر اصول روانشناسی اجتماعی، تبیین می‌نماید.
این کتاب به شما می‌آموزد که چگونه فرآیند (مراحل) متقاعد کردن را به آسانی طی کنید و با رعایت دستورالعمل‌های ارائه شده در این کتاب، به فردی موفق در زمینه کار، زندگی و تحصیل تبدیل شوید.
با خواندن این کتاب می‌آموزید که چگونه دوست داشتنی‌تر به نظر برسید؛ چگونه اعتماد سایرین را جلب کنید؛ روحیه و ذهن اطرافیان خود را تغییر دهید؛ و چگونه خصومت را به پذیرش و رفتاری متمدنانه تبدیل کنید. دارا بودن این مهارتها، بخصوص در موقعیت‌های تجاری و در مذاکرات و مصاحبه‌های کاری، می‌تواند شما را به نتیجه دلخواه برساند.
11- «خود را بهتر شناختن، جستارهایی برای زندگی» نویسنده: آلن دوباتن (۲۰۱۸)
یکی از مشخصه‌های هوش هیجانی بالا، «خودآگاهی» است. خود آگاهی درک عمیقی از تمام چیزهایی است که شما را وادار به عملی کرده است. همچنین به این معنی است که شما می‌توانید خوبی و عیب‌ها و ایراداتتان را با صداقت و وضوح بسیار خوبی ارزیابی کنید.
بنابراین اگر میخواهید خودتان یا زندگی را بهتر درک کنید، کتاب خود را بهتر شناختن را بخوانید. این کتاب کوتاه و آسان، شما را راهنمایی می‌کند که به طرز متفاوتی به نحوه عملکرد مغز از نظر تفسیر افکار و واکنش‌ها نگاه کنید. این اثر مملو از بینش‌های تسلی‌بخشی است که به توسعه مهربانی با خود و در نتیجه مهربانی با دیگران کمک می‌کند.
آلن دوباتن در این اثر توضیحاتی درباره برخی از رفتارها، تکانه‌ها و ریشه‌های آنها ارائه می‌کند. شما با مطالعه این کتاب می‌توانید دست به انتخاب‌های بهتری برای داشتن زندگی آگاهانه‌تر و کامل‌تری بزنید و در تلاش برای تصمیم‌گیری‌های سنجیده‌تر به نحو عالی عمل کنید.
12- «هنر قاطع بودن» نویسنده: پاتریک کینگ (۲۰۲۰)
کتاب هنر قاطع بودن نوشته پاتریک کینگ، نویسنده کتاب پرفروش «هنر شفاف اندیشی»، می‌باشد. این نویسنده تاکنون آثار بسیار مهمی در مورد مهارت‌های اجتماعی، دوست‌یابی، دوست‌یابی آنلاین و مهارت‌های ارتباطی منتشر نموده است.
پاتریک کینگ در این کتاب باورهای نادرستی که موجب عدم قاطعیت در تصمیم‌گیری‌های شما می‌شود را هدف گرفته است. او 4 باور عمده رایج در میان افرادی که قاطعیت ندارند را مشخص کرده و نسبت به آن هشدار می‌دهد. این باورها عبارتند از:
- من فقط در صورتی لایق هستم که به دیگران خدمت کنم.
- من فقط در صورتی پذیرفته می‌شوم که همیشه بله بگویم.
- من فقط زمانی خوب و مهربان هستم که بله بگویم و شکایت نکنم.
- من نمی‌توانم رویارویی‌ها را تحمل کنم و همیشه بازنده هستم.
پاتریک کینگ در این کتاب شرح می‌دهد که چرا خودخواه بودن همیشه بد نیست و در واقع، لازم است هر چند وقت یکبار خودخواه باشید. شما با مطالعه این کتاب می‌آموزید چطور نه بگویید بدون اینکه احساس بدی داشته باشید، یا به روابط اجتماعی خود صدمه بزنید.
کلام آخر
برخی افراد به طور طبیعی مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی بهتری نسبت به دیگران دارند. با این حال، از آنجایی که هوش اجتماعی شامل درک اولیه از ماهیت انسان، به علاوه مجموعه‌‌ای از مهارتها برای چگونگی مدیریت موفقیت آمیز احساسات و تعامل با مردم است، می‌توانید هوش اجتماعی خود را با یادگیری و تمرین بهبود ببخشید.
علاوه بر مطالعه کتاب‌های معرفی شده، لازم است در زندگی به موارد زیر نیز توجه داشته باشید: سعی کنید شنونده خوبی باشید، زمانی را به تقدیر از خود اختصاص دهید و فراموش نکنید که شناخت و بکارگیری هوش هیجانی یک فعالیت مادام العمر است. چنانچه این مقاله را دوست داشتید، توصیه می‌شود مقاله «کتاب‌هایی برای هدیه دادن: روانشناسی» را نیز بخوانید.