نحوه گزینش «بومی و غیر بومی» رشته های تحصیلی در دوره های روزانه، شبانه، پیام نور، غیر انتفاعی، ظرفیت مازاد، پردیس خودگردان و مجازی
در این مقاله قصد داریم که درباره نحوه گزینش بومی و غیر بومی توضیحاتی را ارائه کنیم تا شما داوطلبان عزیز بتوانید راحتتر انتخاب رشته نمایید. با توجه به اینکه نحوه گزینش در دورههای مختلف (روزانه، نوبت دوم، پردیس خودگردان و…) متفاوت است، در ادامه نحوه گزینش در هر دوره به صورت جداگانه شرح داده میشود.
دسته‌بندی رشته‌های تحصیلی بر حسب گزینش بومی
رشته‌های استانی: رشتههایی هستند که در اکثر استانها گسترش داشته و از نظر کاربردی نیز، فارغالتحصیلان آن رشته‌ها نیاز استان را تأمین میکنند.
رشته‌های ناحیه‌ای: از مجموع چند استان مجاور یک ناحیه بومی تعیین میشود. رشتههایی ناحیه‌ای هستند که در اکثر استانها وجود ندارند؛ ولی در چند استان مجاور که به عنوان یک ناحیه تلقی می‌شوند موجود هستند. دسته‌بندی نواحی بومی کشور بر اساس جدول زیر است:
| استان‌های تابعه | نواحی بومی |
|---|---|
| تهران ـ زنجان ـ سمنان ـ قزوین ـ قم ـ مركزی – البرز | ناحیه یك |
| آذربایجان شرقی ـ آذربایجان غربی ـ اردبیل | ناحیه دو |
| اصفهان ـ چهارمحال و بختیاری ـ یزد | ناحیه سه |
| سیستان و بلوچستان ـ كرمان | ناحیه چهار |
| بوشهر ـ فارس ـ كهكیلویه و بویراحمد ـ هرمزگان | ناحیه پنج |
| كردستان ـ كرمانشاه ـ همدان | ناحیه شش |
| ایلام ـ خوزستان ـ لرستان | ناحیه هفت |
| خراسان رضوی ـ خراسان شمالی ـ خراسان جنوبی | ناحیه هشت |
| گلستان ـ گیلان ـ مازندران | ناحیه نه |
رشته‌های قطبی: از مجموع چند ناحیه، یک قطب بومی ایجاد میشود. رشتههایی قطبی هستند که در اکثر نواحی وجود ندارند، ولی در چند ناحیه مجاور که به عنوان یک قطب تلقی میشود، موجودند. جدول زیر تقسیمبندی قطب‌های کشور را نشان میدهد:
| استان‌های تابعه | قطب‌های بومی |
|---|---|
| تهران ـ زنجان ـ سمنان ـ قزوین ـ قم ـ گلستان ـ گیلان ـ مازندران ـ البرز ـ مركزی | قطب یك |
| خراسان جنوبی ـ خراسان رضوی ـ خراسان شمالی ـ سیستان و بلوچستان ـ كرمان | قطب دو |
| آذربایجان شرقی ـ آذربایجان غربی ـ اردبـیل ـ كردستان ـ كرمانشاه ـ همدان | قطب سه |
| اصفهان ـ ایلام ـ چهارمحال و بختیاری ـ خوزستان ـ لرستان ـ یزد | قطب چهار |
| بوشهر ـ فارس ـ كهكیلویه و بویراحمد ـ هرمزگان | قطب پنج |
رشته‌های كشوری: شامل رشتههایی است که در اکثر قطب‌های کشور وجود ندارند و تنها در معدودی از دانشگاه‌ها ارائه می‌شوند؛ به عنوان نمونه، گزینش بومی برای تمامی رشته‌های گروه آزمایشی هنر در دوره روزانه با توجه به ظرفیت بسیار کم آنها، در مقایسه با سایر گروهها، اعمال نمیشود و در نتیجه نوع گزینش آن کشوری است.
تذکر: خیلی از داوطلبان وقتی به جداول بومی و قطبی نگاه میکنند، تصور میکنند که این استانها همواره برای آنها بومی هستند؛ این درحالی است که بومی بودن یک رشته محل، علاوه بر استانی که آن دانشگاه در آن قرار دارد، به نوع گزینش رشته نیز بستگی دارد.
گزینش بومی و غیر بومی در رشته های تحصیلی دوره روزانه
در دوره روزانه با توجه به ماهیت رشته‌ها و درصد پوشش آن در استان‌های مختلف، گزینش بومی از نوع بومی استانی، بومی ناحیه‌ای و بومی قطبی اعمال میشود. همچنین چنانچه رشتهای در تعداد معدودی از دانشگاه‌ها ارائه شود، گزینش بومی بر آن اعمال نمیشود و نوع گزینش آن کشوری است. نوع گزینش رشته‌ها در دوره روزانه در دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون سراسری در فصل دوم تحت عنوان «رشته‌های تحصیلی گروه آزمایشی موردنظر، زیرگروه، مقطع تحصیلی و نوع گزینش» آورده شده است.
با توجه به مطالب بیان شده، داوطلب برای آنكه بداند در دوره روزانه، بومیِ یک رشته محل هست یا نه:
الف . ابتدا باید به نوع گزینش رشته توجه نماید (نوع گزینش رشته‌ها در دفترچه راهنمای انتخاب رشته تحت عنوان «جدول رشته‌های تحصیلی» ارائه شده است)
ب . پس از آن میبایست استان بومی، ناحیه بومی و قطب بومی خود را که در کارنامه شما در آزمون سراسری درج شده است را در نظر بگیرید (شکل زیر):
ج . نوع گزینش رشته مورد نظر خود را با اطلاعات زیر به دست آورید:
- اگر نوع گزینش بومی رشته مورد نظر، استانی است، داوطلب در این رشته فقط در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی واقع در استان بومی خود، بومی خواهد بود.
- اگر نوع گزینش بومی رشته مورد نظر، ناحیه‌ای است، داوطلب در این رشته هم در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی واقع در استان بومی خود و هم استان‌های هم‌ناحیه با استان بومی خود، بومی محسوب خواهد شد.
- اگر نوع گزینش بومی رشته مورد نظر، قطبی است، داوطلب در این رشته در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی واقع در استان بومی خود و استان‌های هم قطب با استان بومی خود، بومی محسوب خواهد شد.
- اگر نوع گزینش رشته مورد نظر، کشوری است، گزینش بومی اعمال نخواهد شد.
تذكر مهم: اگر گزینش یک رشته محل بومی (استانی، ناحیه‌ای و قطبی) باشد، این نكته به این مفهوم نیست که فقط داوطلبان بومی اجازه انتخاب آن را دارند؛ بلكه شانس قبولی داوطلبان بومی در این رشته محل بیشتر از سایر داوطلبان غیر بومی است.
میزان پذیرش بومی رشته های تحصیلی در دوره روزانه
رشته‌ها در دوره روزانه به دو دسته پرمتقاضی و کممتقاضی تقسیم می‌شوند. پس از کسر بیست و پنج درصد سهمیه ایثارگری 25 درصد و پنج درصد از سهمیه ایثارگری 5 درصد، بقیه ظرفیت به صورت زیر به همه داوطلبان اختصاص مییابد:
الف . میزان پذیرش بومی در رشته‌های پرمتقاضی دوره روزانه کاهش یافته است. این رشته‌ها عبارتند از:
- گروه علوم ریاضی و فنی: مهندسی برق، مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی عمران، مهندسی معماری و مهندسی صنایع
- گروه علوم تجربی: پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی
- گروه علوم انسانی: حقوق، روان‌شناسی و حسابداری
در این قبیل رشته‌ها، 60 درصد ظرفیت هر رشته محل به صورت گزینش بومی و حدود 40 درصد به صورت گزینش آزاد انجام میشود.
ب . در سایر رشته‌های آزمون سراسری، میزان پذیرش بومی در دوره روزانه حدود 80 درصد است و در حدود 20 درصد دیگر به صورت گزینش آزاد انجام میشود.
منظور از گزینش آزاد چیست؟
- گزینش آزاد به این معنی است که سهمیه مناطق در این نوع گزینش لحاظ نمیشود و داوطلبان براساس رتبه کشوری در زیرگروه گزینش می‌شوند.
- سهمیه مناطق یک، دو و سه و خانواده شهدا فقط در رشته محلهای بومی معنا دارد و در این رشتهمحلها گزینش بر اساس رتبه سهمیه در زیرگروه صورت خواهد گرفت.
- برای رشتههایی که گزینش آنها به صورت کشوری است، سهمیه مناطق در همه جا لحاظ میشود.
سهمیه ایثارگران و رزمندگان برای چه رشته هایی اعمال می شود؟
- داوطلبان سهمیه ایثارگران (اعم از سهمیه 25 درصدی و سهمیه 5 درصدی) و رزمندگان برای پذیرش در تمام كد رشتهمحلها (به جز رشتهمحلهایی كه دارای شرایط خاصی مانند محروم،مخصوص، دانشگاه فرهنگیان ویژه داوطلبان آزاد و… است) در سهمیه مربوطه (25 درصد و 5 درصد ایثارگران) بومی محسوب می‌شوند.
- چنانچه ظرفیت ایثارگری 25 درصد تکمیل نشود، این ظرفیت به داوطلبان با سهمیه 5 درصد اختصاص داده میشود و باز اگر در این سهمیه هم ظرفیت تکمیل نشود، ظرفیت باقیمانده به صورت گزینش آزاد به همه داوطلبان اختصاص داده میشود.
گزینش بومی و غیر بومی در رشته های تحصیلی دوره نوبت دوم (شبانه)
نوع گزینش بومی در کلیه رشته محلهای نوبت دوم (شبانه) به صورت استانی است و پس از کسر بیست و پنج درصد سهمیه ایثارگری 25 درصد و پنج درصد از سهمیه ایثارگری 5 درصد، بقیه ظرفیت به صورت زیر توزیع میشود:
- 80 درصد ظرفیت باقیمانده به داوطلبان بومی هر استان
- 20 درصد ظرفیت باقیمانده به صورت گزینش آزاد
شایان ذکر است که توزیع فوق برای همه رشته‌ها است؛ چه پرمتقاضی و چه سایر رشته‌ها. همچنین جدولی که نوع گزینش رشته‌ها در آن آورده شده است، فقط و فقط برای دورههای روزانه استفاده میشود و برای سایر دورهها کاربردی ندارد.
گزینش بومی و غیر بومی در رشته های تحصیلی دوره های پیام نور و غیر انتفاعی
کلیه رشته محلهای دوره غیرانتفاعی و پیامنور به صورت بومی ناحیه‌ای گزینش می‌شوند؛ بدین معنا که پس از کسر بیست و پنج درصد سهمیه ایثارگری 25 درصد و پنج درصد از سهمیه ایثارگری 5 درصد، بقیه ظرفیت به صورت زیر توزیع میشود:
- 80 درصد ظرفیت باقیمانده به داوطلبان بومی آن ناحیه
- 20 درصد ظرفیت باقیمانده به صورت گزینش آزاد
گزینش بومی و غیر بومی در رشته های تحصیلی دوره های مجازی، پردیس خودگردان و ظرفیت مازاد
در کلیه رشته محلهای دوره های مجازی، پردیس خودگردان و ظرفیت مازاد، پذیرش به صورت کشوری است؛، بدین معنا که پس از کسر بیست و پنج درصد سهمیه ایثارگری 25 درصد و پنج درصد از سهمیه ایثارگری 5 درصد، بقیه ظرفیت بین همه داوطلبان توزیع میشود و ملاک پذیرش، رتبه سهمیه مناطق در زیرگروه مربوطه است.
حتماً بخونید: شرایط پذیرش دانشجو در دوره های مختلف تحصیلی کنکور سراسری 1400
حتماً بخونید: آشنایی با انواع روش های پذیرش دانشجو و دوره های تحصیلی در ایران