همه چیز درباره مطالعه و تست زنی شیمی کنکور

همیشه مطالعه شیمی و روش موفق شدن در آن با کلی سؤال و ابهام در ذهن دانش آموزان همراه بوده است. شیمی رو چجوری بخونم؟ از روی چی بخونم؟ چند ساعت بخونم؟ چه جوری تست شیمی رو حل کنم؟ روش مطالعه و تست زنی شیمی در میان رتبه های برتر چگونه بوده است؟ و کلی سؤال دیگه که سعی کردیم در قالب تعدادی سؤال به اون‌ها جواب بدیم. اگر سؤال دیگه ای هم دارید میتونید در انتهای همین مقاله از طریق کامنت (نظر) بپرسید.

روش مطالعه شیمی کنکور

​در این بخش میخواهیم به سوالاتی درباره روش مطالعه شیمی برای کنکور پاسخ بدهیم و ببینیم خواندن شیمی برای کنکور چه تکنیک هایی دارد؟

1. بعد از تدریس معلم برای کامل شدن آموزش، چه بکنم؟
   بعد از کلاس معلم شما باید حتما کتاب درسی را بخوانید. اصلا کار نداشته باشید که معلم شما جزوه دارد یا نه! شما بایستی حتما کتاب درسی شیمی دهم، یازدهم و دوازدهم را خوب بخوانید. با دروس دیگر کاری نداریم، اما مهم ترین و بهترین و اولین منبع برای مطالعه کتاب درسی است.
   این را خوب بدانید که اگر از آن دسته از افرادی هستید که برای کنکور و آزمون و … درس میخوانید پس بهتر است بدانید که کتاب برای طراحان معتبرترین منبع است و اگر هم برای خود علم و …. درس می خوانید باید بدانید که هر جزوه­ای تاکید میکنم هر جزوه ای ناقص تر از کتاب است. چرا؟
   ببینید یا آن جزوه از کتاب مطالب کمتری را آورده که همین اول تکلیف مشخص است که کتاب برنده است و یا اینکه آن جزوه مطلب بیشتری از کتاب را آورده، که بازهم کتاب برنده است، چرا؟ چون کتاب صلاح ندیده آن مطلب را اشاره کند، پس بیخود وقت خودتان را تلف نکنید.
2. اگر جزوه کاملی دارم، نیاز به مطالعه کتاب درسی هم هست؟ اگر بله، باید در کتاب درسی بیشتر به چه مطالبی دقت کنم؟
   من احساس میکنم در سوال قبل کامل تکلیف برای دانش آموزان مشخص شده است اما باز هم کمی روشن تر اشاره میکنم. ببین دوست من، قصد ندارم که تعداد و آمار تست هایی را اشاره کنم که مستقیما از کتاب مطرح می شود و … که کمی بحث خشک می شود و در این مقال نمی گنجد، یک نکته را میخواهم خدمت شما دانش آموزان عزیز عرض کنم.
   جزوه هر معلمی در بهترین حالت یک نسخه ناقص از کتاب است. سوال: اصلا معلم برای چه جزوه نوشته؟ قطعا قصد داشته که در برخی قسمت ها مطلب را بهتر توضیح دهد. اما آیا تضمینی است که من به عنوان دانش آموز فقط به جزوه استناد کنم، قطعا خیر، ضمن اینکه بدانید و آگاه باشید که معلمان عزیز سرزمینم هر سال جزوشان را آپدیت میکنند و نکات جدیدی بدان اضافه میکنند. این یعنی اینکه متاسفانه نسلی که به آن معلم اعتماد کرده و فقط آن جزوه را خوانده در کنکور با مطلبی روبرو شده که معلم مجبور شده آن مطلب را در جزوه خود اضافه کند.
   بنابراین در درس شیمی کتاب درسی رکن است و هم لازم است و هم کافی. جزوات و … صرفا در برخی قسمت ها کمک میکنند بهتر یاد بگیریم، همین. در کتاب درسی شیمی تقریبا مطلب غیر مهمی وجود ندارد و تمام آنچه را که در کتاب آمده بخوانید، اما برای محکم کاری مقدمه کتاب را بخوانید و ببینید که برخی نکات را اشاره کرده که نباید از آنها سوال پرسیده شود (اما باز هم بخوانید بد نیست)، هست؟
3. اگر معلمم همه نکات لازم را نمی‌گوید چه بکنم؟
   در این صورت سه‌راه حل باقی می‌ماند. کتاب کمک‌آموزشی، فیلم آموزشی یا معلم خصوصی.
   هرچند که توضیحاتی در پاسخ این پرسش نوشته شده، اما متن کتاب درسی آنچنان واضح است که شما به سادگی می توانید متوجه شوید. ضمن اینکه شما مخاطبان عزیز قطعا متولدین سال 2000 به این طرف هستید یعنی قرن 21 (میلادی) محسوب می شوید، ناسلامتی الان عصر، عصر شماست و بایستی با جستجو های خودتان همه مطالب را یاد بگیرید (دانش آموزان عزیز و مخاطبان درجه یک، میدانید Google که هرچی بخواهید برایتان می آورد، اما بهتر است بدانید که شما می توانید خیلی راحت تر به آن چیزی که می خواهید برسید آن هم به کمک Google advanced search. راحت می توانید با جستجوی بهتر مطلب مورد نظرتان را در دنیای مجازی بیابید)

بهترین منابع و کتاب های مطالعه شیمی کنکور نظام جدید

در اینجا می خواهیم درباره بهترین منابع و کتاب های مطالعه شیمی دهم، یازدهم و دوازدهم صحبت کنیم و این که بهترین کتاب را برای مطالعه شیمی با چه معیاری انتخاب کنیم.

1. در میان کتاب‌های کمک‌آموزشی سراغ کدام مدل از درس‌نامه‌ها بروم؟ و با آن چگونه برخورد کنم؟
   بستگی دارد که شما در چه وضعیتی هستید؟ اما برای اینکه بتوانم سوال را از منظر عمومی پاسخ بدهم بایستی پیشفرض هایی داشته باشیم. به طورکلی اگر سراغ آموزش در کتاب های کمک آموزشی هستید باید عرض کنم به سمت کتابی بروید که بتوانید با آن ارتباط بهتری پیدا کنید، نوع نوشته ها خیلی مهم است، ظاهر کدام برای شما جذاب تر است، رنگ ها و تصاویر کدام یک شما را بیشتر جذب می کند.
   شاید برای شما سوال پیش آمده باشد که چرا من اینگونه جواب دادم؟ زیرا به لطف خدا در چند سال اخیر چندین نشر در کتاب توانسته اند که کتاب های هم سطحی در درس شیمی عرضه کنند و از نظر فنی آنقدرها با یکدیگر تفاوت ندارند و اصل اول و مهم همان ارتباط مخاطب با کتاب است.
   اما اگر بخواهم علمی به قضیه نگاه کنم این است که کتابی که آموزش و درسنامه را با نقشه راه همراه کرده باشد. نقشه راه یعنی اینکه مطالب آموزشی را طبقه بندی کرده باشد و مرحله مرحله به شما بگوید و شما را در هر مرحله برای مرحله بعد آماده کند.
   متاسفانه مشکلی که در این کتاب ها است این می باشد که در پرداخت به برخی فصول به شکل یک دایره المعارف ظاهر شده اند. یعنی کلی اطلاعات ریز و درشت را به مخاطب تحویل می دهند، بدون پردازش و تاسف برای وقتی است که مخاطب زمان می گذارد و مطلب را می خواند، اما هیچ نمی داند که چه خوانده؟ برای چه خوانده؟ چه کاربردی دارد؟ و اصلا چه فهمیده؟
2. دیدن فیلم آموزشی را برای فراگیری این درس توصیه می‌کنید؟ اگر بله، چگونه و کی از آن استفاده کنم؟
   بله، دیدن فیلم آموزشی بخصوص برای دانش‌آموزانی که از داشتن معلم خوبی بی‌بهره‌اند می‌تواند چاره‌ساز باشد. ولی از طرفی باید متوجه این موضوع بود که دیدن فیلم آموزشی مثل دیدن یک سریال یا فیلم سینمایی نیست، چرا که شما نمیخواهید دیالوگ های بازیگران را حفظ شوید و یا نمی خواهید از عمق بازی آنان یا زاویه دوربین پرده بردارید و یا …
   اگر از وجه سرگرمی فیلم ها بگذریم باید عرض کنم که ای بسا فهمیدن یک خط از هر فیلمی کافی باشد. بارها برای خودمان پیش آمده که موضوع فیلم را در یک خط به فرد دیگری ارائه دادیم. اما فیلم آموزشی فرق می کند اگر شما بعد از دیدن فیلم آموزشی در حد همان یک خط توانستید درباره فیلم صحبت کنید یعنی راه را اشتباه رفته اید.
   دیدن فیلم آموزشی مثل حضور در کلاس معلمی است که به سوال ها پاسخ نمی دهد و فقط درسش را می دهد و می رود. یعنی شما باید در اصطلاح 6 دانگ باشید. خوب گوش کنید، خوب بنویسید و … . تازه یک امکان هم هست و آن اینکه می توانید مطالب را عقب و جلو کنید. ضمن این که با توجه به شرایط ویروس کرونا در حوزه فیلم آموزشی اتفاقات خوبی در کشور رخ داده است.

روش تست زدن شیمی کنکور

در این بخش می خواهیم به سوالاتی پاسخ دهیم که نحوه تست زدن در درس شیمی را به ما میاموزند.

1. بعد از آموزش کامل، می‌توانم مستقیماً سراغ حل تست شیمی بروم یا قبل از آن باید سؤالات تشریحی حل کنم؟
   اساسا جنس سوالات در شیمی متفاوت است، یعنی اینکه تست ها 2 دسته اند؛ سوال هایی بودند که تست شده اند مثل 60% سوالات از قبیل حفظیات تا کدام عبارات درست/نادرست است و … در حدود 40% سوالات که مسائلی بودند که تست شده اند، مثل مسائل مربوط به استوکیومتری، ph، ساختار لوئیس و … که در این جا باید عرض کنم بلی باید قبل از تست زنی حتما مسئله ها را به طور تشریحی حل کرد.
2. اگر قرار است سؤال تشریحی حل کنم، کتاب کار را پیشنهاد می‌کنید یا نمونه سؤالات امتحانی (نهایی) سالهای قبل؟
   (مخاطب این سوال دانش آموزان دوازدهمی هستند)
   قطعا و مطمئنا هر دو؛ اول اینکه هر 2 لازم اند و نه کافی. جای حل سوال تشریحی در ابتدای تدریس توسط معلم است. یعنی زمانی که معلم مطلبی را تدریس کرده است و ما باید با رجوع به کتاب های تمرین و تشریحی مسائل را حل کنیم.
   البته که قبل از آزمون ها هم این کار توصیه می شود. اما در نزدیکی امتحان نهایی لازم است که حتما از سوالات دوره های قبل استفاده شود و تقریبا با سبک سوال ها بتوان آشنا شد. البته لازم است بدانیم که با توجه به تازه تاسیس بودن پایه دوازدهم، نمونه سوالات نهایی پایه دوازدهم به شدت کم است و باید سهم بیشتری را برای سوالات کتاب های کار ببینیم.
3. آیا تست‌زنی باید بلافاصله پس از مطالعه باشد یا با فاصله؟ اگر فاصله باید داشته باشد، چقدر؟
   پاسخ به این پرسش مطلبی عمومی است و نه مختص درس شیمی و برای پاسخ به این پرسش من مطلبی از خودم اشاره نمی کنم و صرفا بیانات و دستاوردهای اساتید علوم تربیتی و تکنولوژی آموزشی در ایران و جهان را اشاره میکنم. ببینید اساسا اول باید شما تکلیفتان با خودتان مشخص شود.
   یعنی اینکه شما می خواهید با چه رویکردی تست بزنید. آیا تست میزنید و در مرحله یادگیری هستید یا در مرحله جمع بندی. تست آموزشی می زنید یا آزمایشی یا آزمون. و اگر تست را درست جواب دادید خوشحال می شوید و یا اگر غلط جواب دادید ناراحت؟ شاید بپرسید چرا اینقدر فلسفی شد! چون داریم علمی به قضیه نگاه میکنیم.
   اساسا تفاوت تست زدن همان موقع یا با فاصله در زمان است. زمانی که مطلب از حافظه کوتاه مدت ما خارج می شود و ته نشین می شود. یعنی اینکه اگر همان موقع بلافاصله تست بزنید، قطعا با حضور ذهن می توانید به سوالات پاسخ دهید، اما باید بدانید که این پاسخگویی به سبب خوب و قوی بودن شما نیست و ممکن است بعدا همان تست را نتوانید جواب دهید.
   (یعنی چی آقا پس الان تست نزنیم؟) اما باید این را هم اشاره کنم که اتفاقا اساتید اشاره می کنند که بعد از یادگیری تست هم بزنید. چرا؟ چون اول ببینید که تست از آن مبحث چجوری مطرح می شود و یا اینکه اصلا مبحثی که شما خواندید در مسیر بوده یا زده اید جاده خاکی و … . اما اگر جمع بندی کنم اینکه بلافاصله بعد از مطالعه تست بزنید اما کم. اکثر بار تست را بگذارید برای بعد از ته نشین شدن مطلب در ذهن و اینکه با درست جواب دادن تست در ابتدای راه خوشحال نشوید. از قدیم میگن جوجه را آخر پاییز میشمرن.
4. در تست‌ها زمان را در نظر بگیرم یا نه؟
   خب در تست‌های اولیه معمولاً نمی‌شود زمان را رعایت کرد. تست‌های اولیه به قولی آموزشی نامیده می‌شوند و نمی‌شود انتظار داشت در زمان استاندارد یک تست در کنکور حل شوند. یعنی اگر اولین بار است که در موضوعی تست می‌زنید بهتر است خیلی درگیر زمان نباشید.
   اگر دومین باری است که برای موضوعی تست می‌زنید و در آن اصطلاحاً راه افتاده‌اید زمان را در نظر بگیرید. نه به این معنی که بعد از گذشتن زمان استاندارد برگه را از زیردست خود بکشید! بلکه منظور این است که وقتی می‌بینید تستی بعد از گذشت چند دقیقه حل‌نشده به سراغ تست بعدی بروید یا پاسخنامه را ببینید.
   اگر شرایط کاملاً آزمونی است و برای آخرین بار قبل از یک آزمون مهم برای مرور مطلبی برای آن تست می‌زنید کاملاً در قید زمان باشید و پاسخنامه را هم طی آزمون نگاه نکنید.
5. آیا با زدن هر تست به پاسخنامه مراجعه کنم یا بعد از حل تعدادی تست؟
   بستگی دارد که چه تستی می‌زنیم. همان‌طور که گفتیم تست‌های اولیه با تست های دفعات بعدی و تست های آزمونی متفاوت‌اند. حتماً در خیلی از کتاب‌های تست این را دیده‌اید که اولین تست‌ها کاملاً مفهومی و خیلی ساده‌اند. اصلاً ترتیب قرارگیری تست‌ها در بسیاری از کتاب‌ها از ساده به سخت است. خب اگر در حل تست های اولیه گیر کردید حتماً مشکلی وجود دارد. و باید مجدد درسنامه را خوب بخوانید.
   ولی وقتی از تست های اولیه عبور کردید،در تست های میانی اشکالی ندارد که در صورت وجود مشکل و طولانی شدن زمان حل (4 یا 5 دقیقه) به سراغ پاسخنامه بروید. البته سعی کنید با پاسخنامه مثل یک کتاب رمان برخورد نکنید. پاسخنامه باید شما را هول بدهد. یعنی اینکه ایده اولیه برای ادامه حل بدهد و شما مجدد برگردید و خودتان سؤال را حل کنید.
   وقتی کاملاً راه افتادید هر 20 الی 30 تا تست جواب‌هایتان را با پاسخنامه چک کنید. در ابتدای کار پاسخنامه باید به شما راه را نشان دهد، همین (اگر در درسنامه راه را متوجه نشدید) و اینکه خواهشا کل جواب را نبینید. حتی وقتی به پاسخ نامه رفتید قسمتی را ببینید و فکر کنید که بعد آن چه باید کرد و اینگونه باعث می شوید که خودتان هم در حل آن سوال سهیم بدانید.
6. برخوردم با تستی (یا تست‌هایی) که نتوانستم حل کنم یا نادرست پاسخ دادم چه باشد؟ اگر به تست های زیادی نمی‌توانم جواب بدهم چه کنم؟
   اگر تعداد این تست‌ها زیاد است که احتمالاً باز هم هنوز سوادی ناکافی نسبت به موضوع دارید و نیاز است مشکلات بنیادی خود را حل کنید. یعنی یا مطلب موردنظر را خوب یاد نگرفته‌اید یا اینکه این مطلب پیش‌نیازهایی دارد که آن‌ها را خوب بلد نیستید. اگر تعداد تست های غلط و نزده شما منطقی است بازهم سعی کنید از پاسخنامه کمک بگیرید و خودتان حلشان کنید. اگر نکته خاصی هم دارند بد نیست علامتی کنار آن‌ها بزنید. هر نکته کم‌کاربردی را علامت‌دار نکنید، طوری که همه تست‌ها علامت داشته باشند!
   بزرگی میگفت که دانش آموزان سوالاتی را میبینند که غلط زده اند و همیشه جلوی چشمشان است اما مشکلات از سوالاتی است که نزده اند. آخر آن را که غلط زده خودش را نشان داده، اساسا فکر میکرده که بلد است و جواب داده حال فهمیده که اشتباه است و چه خوب که تن به آب زده و وارد میدان شده و حال درست را از غلط فهمیدیم و راه را از بیراه.
   اما چه کنیم از نزده هایی که همیشه برایشان بهانه داریم. بهانه داریم که وقت نکردیم، معلم درس نداده بود، این مطلب اصلا نبود و ….و بدترینش این که وقتی پاسخ نامه را میبینیم می گوییم. اِ اِ اینو که بلدم و تمام. حال آنکه دفعه بعدی هم شاید نتوانیم آن را درست بزنیم. بنابراین دوست خوبم، نزده ها را دریاب. غلط ها که هرچه داشتند رو کرده اند.
7. تست های کنکور، تألیفی، آزمون‌های آزمایشی را به ترتیب خاصی بزنم یا از روند کتابم پیروی کنم؟
   در ابتدا حتما سوالات تالیفی را بزنید. لازم نیست که از همان اول کنکور را بزنید. برخی می گویند که کنکور را بزنیم تا با سطح کنکور آشنا شویم! آشنا بشوید که چه بشود! وقتی در ابتدای راه هستید آشنایی با سطح کنکور ملاک نیست.
   برخی دیگر نیز میگویند که با نوع سوالات کنکور و محتوا و اینها آشنا شویم که من هم اشاره میکنم مگر تست های تالیفی و کمک آموزشی از فضا آمده اند؟ آنها هم توسط همان طراحان و سایرین تالیف شده است و اساسا انتشارات ها شبانه روز در تلاش هستند که تست هایشان را به کنکور نزدیک کنند و شما خیالتان راحت باشد و تست تالیفی بزنید.
   نکته آخر این که تست کنکور را بگذارید برای ایام جمع بندی که بتوانید ارزیابی دقیقی از خود پیدا کنید. اگر قبل از ایام جمع بندی تست های کنکور را زده باشید آنگاه آن کنکور آزمایشی که از خود می گیرید دیگر ارزیابی دقیقی نیست و در اصطلاح شما تست کنکور را سوزانده اید.
8. آیا لازم است از چند منبع تست‌زنی کنم؟ اگر بله، کی سراغ منابع دوم و سوم بروم؟
   داشتن چند منبع مهم نیست. مهم این است که ما با هر یک از منابع چگونه رفتار میکنیم. وگرنه خریدن کتاب و در قفسه خانه قرار دادن که ما را عالم نمی کند. مهم این است که شما اول همان یک منبعی که دارید را خوب کار کنید و در اصطلاح پوستش را بکنید. بعد از آن اگر دیدید که تمام کتاب را زده بودید و دیگر برایتان تکراری شده بود و همه را از حفظ شده بودید آنگاه به سراغ بعدی ها بروید. باید زمان بگذارید و کار کنید نه اینکه هزینه کنید و منابع را بخرید و وزن قفسه های کتابخانه خود را زیاد کنید!
9. چه‌کارهایی بکنم تا آموزش و مهارتی که برای هر بخش این درس به دست آورده‌ام را فراموش نکنم؟خلاصه‌نویسی بکنم؟ چطوری؟
   خلاصه نویسی، حاشیه نویسی، بُلد کردن کلمات، خط کشدن دور کلمات، رمز درست کردن برای مواردی و اینکه در و دیوار خانه را -با اجازه خانواده- پر کنید از آنهایی که سخت در ذهنتان می ماند. البته دوره های منظم و تکرار های مدون که خود اصل کار است و اگر طی دوره های برنامه ریزی شده ای مطالب را مرور کنید تا درصد زیادی یادتان نخواهد رفت. کتاب شیمی هم برای موارد حاشیه نویسی در کتاب خیلی فضا دارد.

حتمن بخونید: 10 قانون طلایی در خلاصه نویسی ویژه کنکور

حتمن بخونید: بهترین کتاب های کمک درسی شیمی دهم

سوالاتی دیگر درباره روش های مطالعه و تست زنی برای شیمی کنکور

1. پیش‌نیازهای لازم برای یادگیری درس شیمی از سال‌های گذشته چه مطالبی هستند؟ یاد نگرفتن چه مطالبی به بقیه موضوعات ضربه می‌زند؟
   جواب دادن به این سوال در درس شیمی خیلی سخت است. آخر درس شیمی کلا 10 فصل در کنکور دارد و اساسا نمی شود آنرا با فصل ها مرزبندی کرد. خیلی از اوقات مطالب در فصل ها پی در پی تکرار می شود. مثلا استوکیومتری در خوش بینانه ترین حالت در 4 فصل از 10 فصل کتاب های شیمی حضور آموزش محور دارد.
   (جل الخالق) از این نظر می توان گفت که اکثر مطالب پیش نیاز یکدیگرند و نمیتوان تک تک نام برد. لازم است که شما بتوانید ذهن منظم و طبقه بندی شده ای در مطالعه و خلاصه نویسی و …. داشته باشید تا سر و شکل خوبی از مباحث در ذهن داشته باشید تا پیشنیاز ها در ذهنتان درست ایجاد شده باشند.
2. چه توصیه‌های دیگری برای موفقیت در درس شیمی دارید؟
   من از دانش آموزان و خانواده‌های آن‌ها خواهش می‌کنم که فریب برنامه‌های تلویزیونی و به‌طورکلی تبلیغات را نخورند و بدانند که شاید اطلاعات در زمینه مسائل آموزشی زیاد شده است اما اطلاعات غلط زیادی هم در این بین موج می زند.
   به طور واضح در گذشته اطلاعاتی وجود نداشته و یا کم بوده و این موضوع خودش بحران حساب می شده (اطلاعات شامل تمامی خدمات های آموزشی است از اطلاعات خام تا کتاب و جزوه و …) اما الان با فراهم شدن امکانات اطلاعات و موارد غلط زیادی هم بوجود آمده که باعث شده برخی فریب بخورند.
   بزرگی میگفت موفقیت از استمرار کارهای ساده بوجود می آید و این فرمولی است که کسی باور نمیکند مگر افراد موفق.

حتمن بخونید: نحوه مطالعه و تست زنی ریاضی تجربی

حتمن بخونید: نحوه مطالعه و تست زنی فیزیک کنکور