آشنایی کامل با رشته دامپزشکی
معرفی رشته دامپزشکی
رشته دامپزشکی از جمله رشته های دکترای حرفه ای می باشد که تحصیل آن حدوداً شش سال به طول می انجامد. در زیرگروه یک تجربی قرار دارد و جزو چهار رشته پرمتقاضی علوم تجربی نیز می باشد. دامپزشکی به شناخت، تشخیص، درمان و پیشگیری بیماری دام ها و حیوانات، شیوه های کنترل و بازرسی بهداشتی مواد غذایی و فرآورده های با منشأ حیوانی می پردازد، با بیماری های انسان سروکاری ندارد و فقط به بخشی از بیماری ها می پردازد که بین انسان و حیوان مشترک است.
همچنین در رشته دامپزشکی دانشجویان با بهداشت تغذیه دام ها نیز آشنا می شوند. به طور کلی دامپزشکی رشته ای است ناظر به همه ی ابعاد زندگی بهداشتی و سلامت دام ها (به دلیل ارزش غذایی آن ها) و همه ی حیوانات.
دامپزشکان در چه زمینه هایی فعالیت می کنند؟
البته باید توجه داشته باشید که دامپزشکان علاوه بر فعالیت در حوزه بهداشت و سلامت دام ها و حیوانات، در حوزه سلامت و بهداشت طیور، آبزیان، و حشرات مفید مثل زنبور عسل نیز فعالیت می کنند.
باید دقت کنید که رشته دامپزشکی با دو رشته دیگر که از نظر اسمی مشابه آن می باشند، یعنی کاردانی دامپزشکی و علوم آزمایشگاهی دامپزشکی کاملاً متفاوت می باشد. قبولی در این رشته به رتبه بهتری نسبت به آنها نیاز دارد و برای تاسیس مطب و داروخانه دامپزشکی نیز نیاز به مدرک دکترای عمومی دامپزشکی می باشد و به کاردانی و کارشناسی و کارشناسی ارشد دامپزشکی و علوم آزمایشگاهی مجوز تاسیس داده نمی شود. دوره شش ساله تحصیل رشته دامپزشکی در دانشگاه دارای دو مرحله می باشد که در مرحله اول یا دوره پیش درمانگاهی، دانشجویان حدود ۱۳۰ واحد درسی را باید طی کنند و پس از آن در آزمون جامع پیش درمانگاهی شرکت کنند و اگر در این آزمون قبول شوند، وارد دوره دوم یا همان دوره درمانگاهی می شوند. آزمون جامع پیش درمانگاهی معمولاً سالی دو بار برگزار می شود و اگر فردی بیشتر از دوبار در این آزمون نتواند به نمره قبولی دست پیدا کند، نمی تواند دکترای عمومی دامپزشکی را ادامه دهد. دوره دوم نیز دارای حدود ۹۰ واحد میباشد که به آن دوره درمانگاهی می گویند که شامل کارورزی، اینترنی و پایان نامه میباشد.
آیا دامپزشکی دارای طرح دو ساله خدمت است؟
لازم به ذکر است که رشته دامپزشکی جزو رشته های دانشگاه علوم پزشکی محسوب نمی شود، بنابراین طرح اجباری دو سال خدمت را نیز ندارد. همچنین در این رشته بر خلاف سایر رشته ها مانند پزشکی و پیراپزشکی که با انسان سروکار دارند، مخاطبین و بیماران شما انسان نیستند و زبان شما را به راحتی متوجه نمی شوند، بنابراین هنگامی می توانید در این رشته تحصیل کنید که به حیوانات علاقه بسیار زیادی داشته باشید و با تلاش و همت و انگیزه کافی این کار را دنبال کنید.
دروس رشته دامپزشکی
در رشته دامپزشکی چهار گروه از دروس اختصاصی تدریس می شود که عبارتند از :
دروس پایه
فیزیک پزشکی، بیوشیمی، فیزیولوژی، ژنتیک حیوانی، جانورشناسی عمومی، آمار حیاتی.
دروس اصلی
اصول همه گیرشناسی، اصول تغذیه دام، تغذیه اختصاصی دام، تغذیه اختصاصی طیور، آسیب شناسی عمومی، آسیب شناسی اختصاصی، باکتری شناسی عمومی، باکتری شناسی اختصاصی و بیماری های باکتریایی، کالبدشناسی پایه، کالبدشناسی مقایسه ای، انگل شناسی و بیماری های انگلی، قارچ شناسی و بیماری های قارچی، ویروس شناسی و بیماری های ویروسی، ایمن شناسی و سرم شناسی، سم شناسی، فارماکولوژی، ماهی شناسی عمومی، جنین شناسی نظری، اصول انتخاب و تلقیح مصنوعی دام، بهداشت و پرورش دام، بهداشت و پرورش طیور، تکثیر و پرورش ماهی، پرورش و بیماری های زنبور عسل، اصول اصلاح نژاد دام، اصول هوشبری نظری، اصول کالبدگشایی و نمونه برداری، اصول معاینه دام .
دروس تخصصی
بیماری های اندام های حرکتی، بیماری های متابولیک دام، بیماری های درونی دام های بزرگ، بیماری های درونی دام های کوچک، بیماری های تولید مثل دام، بیماری های طیور، بیماری های ماهی، بیماری های مشترک انسان و دام، رادیولوژی دامپزشکی، جراحی عمومی دام های بزرگ، جراحی عمومی دام های کوچک، مسمومیت های دام، مامایی دامپزشکی، کلینیکال پاتولوژی، بهداشت و صنایع شیر، کنترل کیفی و بهداشتی مواد غذایی، صنایع مواد غذایی با منشاء دامی نظری، زبان تخصصی .
دروس بالینی
عملیات درمانگاهی دام های بزرگ، عملیات درمانگاهی دام های کوچک، عملیات درمانگاهی مامایی، عملیات درمانگاهی طیور، کارآموزی.
وضعیت بازار کار و میانگین در آمد رشته دامپزشکی
در رشته دامپزشکی فرصت های متنوعی برای اشتغال وجود دارد. کارشناسان معتقدند که بازار کار رشته دامپزشکی در کشورمان ایران در آینده رشد بسیار خوبی خواهد داشت و بیش از پیش به دامپزشک نیاز خواهیم داشت. از طرفی تعداد دانشگاه های ارائه دهنده این رشته محدود می باشد و تعداد فارغ التحصیلان هم کاهش پیدا کرده است، بنابراین به نظر می رسد در آینده بازار کار مناسبی برای فارغ التحصیلان این رشته وجود داشته باشد.
استخدام دامپزشکان در سازمان نظام پزشکی
سازمان نظام پزشکی اولین گزینه ای است که می تواند پذیرای فارغ التحصیلان این رشته باشد. شرکت های مختلفی مثل موسسه تحقیقات و تولید واکسن رازی، شرکت های تولید دارو و فرآورده های دامی، شرکت های تولید مواد غذایی با فراورده های دامی، واحد های دامپروری دولتی و خصوصی، آزمایشگاه های تشخیص بیماری های دامی و بیماری های انسانی و… از دیگر فرصت های شغلی مناسب برای فارغ التحصیلان این رشته می باشد. در ضمن فارغ التحصیلان این رشته می توانند کلینیک دامپزشکی خصوصی خود را برای درمان حیوانات اهلی و خانگی تاسیس کنند و یا با دریافت موافقت از مراجع دولتی برای ساخت و تاسیس داروخانه دامپزشکی، آزمایشگاه دامپزشکی و مرکز واکسیناسیون طیور و دام اقدام نمایند .همچنین اشتغال به کار پرورش طیور و دام از مشاغل پرسود مرتبط با رشته دامپزشکی می باشد که فارغ التحصیلان این رشته می توانند در این زمینه هم فعالیت کنند.
همچنین در رابطه با درآمد رشته دامپزشکی باید گفت که درآمد این رشته هم همانند سایر مشاغل به معیارهای زیادی بستگی دارد و به همین خاطر آمار و ارقام دقیق در این زمینه وجود ندارد. میزان درآمد دامپزشکان به طور کلی به محل کار و نوع سازمان فعالیت آنها بستگی دارد. افرادی که در سازمان های دولتی خدمت می کنند، مطابق قانون خدمات کشوری حقوق دریافت می کنند. سازمان های خصوصی نیز حقوق های مختلفی نسبت به محل کار، تجربه، میزان تحصیلات و… برای دامپزشکان در نظر می گیرند. البته باید دقت داشت که رشته دامپزشکی علی رغم اهمیت بسیار به اندازه رشته هایی همانند پزشکی و دندانپزشکی درآمد ندارد، اما به طور کلی می توان بازار کار و در آمد مناسبی را برای آن متصور بود.
توانایی های لازم برای رشته دامپزشکی
همان طور که گفته شد رشته دامپزشکی مناسب افرادی است که به حیوانات و کار با حیوانات و کار در محیط هایی همچون دامداری ها، کشتارگاه های طیور و دام و مزارع پرورش حیوانات علاقه داشته باشند. برای درمان مناسب یک دام، دامپزشک نیاز به مهارت ها و ابزارهایی برای رسیدن به هدف دارد، زیرا کار با حیوانات سختی های خاص خودش را دارد و نیاز است که دامپزشکان مهارت هایی زیر را داشته باشند تا بتوانند در این رشته موفق شوند:
- توانایی مشاهده خوب و مهارت های عملی
- داشتن توانایی جسمی
- توانایی کار در ساعت های طولانی و نامنظم
- داشتن اطلاعات در مورد حیوانات
- تحلیل و استدلال قوی
- تشخیص رنگ ها
امکان ادامه تحصیل رشته دامپزشکی در داخل و خارج کشور
در داخل کشور فارغ التحصیلان رشته دامپزشکی می توانند در دو حالت برای ادامه تحصیل شان در مقطع تخصص اقدام کنند. این دو حالت عبارتند از:
- رشته هایی که فقط فارغ التحصیلان رشته دکتری عمومی دامپزشکی می توانند در آن ها ادامه تحصیل دهند و تخصص بگیرند. این رشته ها عبارتند از: جراحی دامپزشکی، مامایی و بیماری های تولید مثل دام، بیماری های داخلی دام، رادیولوژی دامپزشکی، بیماری های پرندگان، بیماری های آبزیان.
- رشته هایی که بین فارغ التحصیلان رشته دکتری عمومی دامپزشکی و سایر رشته های پزشکی مشترک است و می توانند در آن ها برای کسب تخصص ادامه تحصیل بدهند. این رشته ها عبارتند از: دکتری انگل شناسی پزشکی، فیزیولوژی، بیولوژی تولید مثل، بیوشیمی بالینی، علوم تشریحی، علوم تغذیه، علوم اعصاب، مهندسی بافت، و دکتری اقتصاد و مدیریت دارو.
از طرفی بسیاری از علاقه مندان به رشته دامپزشکی قصد دارند برای اخذ مدرک تخصصی و یا دکتری عمومی دامپزشکی به خارج از کشور مهاجرت کرده و در دانشگاه های مطرح جهان در رشته دامپزشکی تحصیل نمایند. با توجه به اینکه رشته ی دامپزشکی در کشورهای اروپایی و آمریکایی نسبت به ایران جایگاه و درآمد بالاتری دارد، از این رو تعداد علاقه مندان به مهاجرت به خارج از کشور برای رشته دامپزشکی تقریباً زیاد می باشد.
دانشگاه دایویس کالیفرنیا، دانشگاه کرنل، کالج امپریال لندن، دانشگاه کمبریج، دانشگاه اوترخت، دانشگاه پنسیلوانیا، دانشگاه گلف، دانشگاه ادینبورگ، دانشگاه لیورپول و دانشگاه تگزاس را می توان جزو بهترین دانشگاه های جهان در رشته دامپزشکی دانست. دانشگاه سیدنی، دانشگاه ملبورن، دانشگاه اوهایو، دانشگاه میشیگان، دانشگاه آریزونا، دانشگاه کلمزون و موسسه تکنولوژی فناوری ماساچوست نیز از دیگر دانشگاه های برتر در رشته دامپزشکی می باشند.
گرایش های رشته دامپزشکی در مقاطع تحصیلات تکمیلی
همان طور که گفته شد فارغ التحصیلان رشته دکتری دامپزشکی فرصت های زیادی برای ادامه تحصیل و تخصص گرفتن دارند. مهمترین تخصص های رشته دام پزشکی شامل موارد زیر می شود:
- جراحی دامپزشکی
- مامایی و بیماری های تولید مثل دام
- بیماری های داخلی دام ها
- رادیولوژی دامپزشکی
- پاتولوژی دامپزشکی
- بهداشت و بیماری های پرندگان
- بیوشیمی
- بهداشت و بیماری های آبزیان
- بهداشت مواد غذایی
- بهداشت خوراک دام
- اپیدمیولوژی
- انگل شناسی دامپزشکی
- باکتری شناسی
- ویروس شناسی
- قارچ شناسی
- ایمنی شناسی
- بیوتکنولوژی
- فناوری تولید مثل در دامپزشکی
- سم شناسی
- فارماکولوژی دامپزشکی
- فیزیولوژی
- آناتومی و جنین شناسی مقایسه ای
- بافت شناسی مقایسه ای
- بیهوشی و مراقبت های ویژه دامپزشکی