آشنایی کامل با رشته علوم تربیتی
معرفی رشته علوم تربیتی
رشته علوم تربیتی یکی از رشته های زیر گروه ۵ علوم انسانی در کنکور سراسری می باشد که موضوع اصلی آن تعلیم و تربیت انسان و به طور کلی آموزش می باشد و فعالیت هایی شامل آموزش و پرورش، آموزش عالی، آموزش نیروی انسانی و… را در سازمان ها بر عهده دارد. البته پذیرش این رشته به صورت شناور بوده و از رشته های ریاضی و تجربی نیز می توان این رشته را انتخاب کرد.
همانطور که گفته شد رشته علوم تربیتی ناظر بر جنبه های مختلف آموزش و پرورش انسان ها و نظریه های مربوط به حیطه تعلیم و تربیت می باشد. البته این آموزش و پرورش فراتر از مدرسه بوده و ابعاد گوناگون تربیتی و آموزشی همه افراد جامعه را شامل می شود. همانند سایر رشته ها دوران کارشناسی این رشته نیز حدود چهار سال و معادل هشت ترم تحصیلی می باشد که دانشجویان در این مدت موظفند ۱۳۹ واحد درسی را که در بخش بعد به معرفی آنها می پردازیم بگذرانند.
همچنین آنها پس از گذراندن دو سال از دوران تحصیل دوره کارشناسی می توانند یکی از گرایش های علوم تربیتی را انتخاب کرده و در آن ادامه تحصیل دهند. این گرایش ها عبارتند از:
- تکنولوژی آموزشی
- آموزش پیش دبستانی و دبستانی
- مدیریت و برنامه ریزی آموزشی
- آموزش و پرورش کودکان استثنایی
فارغ التحصیلان رشته علوم تربیتی در چه حوزه هایی فعالیت می کنند؟
فارغ التحصیلان رشته علوم تربیتی پس از پایان دوران کارشناسی توانمندی های کافی را جهت انجام کارهای مربوط به حیطه تعلیم و تربیت کسب می کنند و برخی از وظایف آنها عبارتست از:
- ایجاد تنوع در تدریس و انگیزه و خلاقیت در دانش آموزان با استفاده از الگوهای جدید تدریس
- کنترل کیفی تکالیف یا تحقیقات ارائه شده قبل از تدریس و ارائه گزارش در دفتر کلاس
- تفهیم درست و صحیح مطالب درسی به دانش آموزان و فراگیران
- انجام ارزشیابی پایانی در فرآیند های یاددهی و یادگیری
- تعیین حیطه های شناختی در سئوالات ارائه شده (دانش، کاربرد، درک فهم، تجزیه و تحلیل)
- بررسی علل ضعف درسی دانش آموزان و ارائه راهنمایی های لازم به آن ها
- بررسی تفاوت های فردی دانش آموزان
- ارجاع دانش آموزان در صورت وجود مشکلات درسی و اخلاقی به مشاوران پایه
دروس رشته علوم تربیتی
واحدهای درسی دوره کارشناسی علوم تربیتی به شرح زیر می باشند:
دروس عمومی
- مبانی نظری اسلام
- دانش خانواده و جمعیت
- اخلاق اسلامی
- انقلاب اسلامی
- تاریخ و تمدن اسلامی
- آشنایی با منابع اسلامی
- ادبیات فارسی
- زبان عمومی
- تربیت بدنی 1 و 2
دروس پایه
- تاریخ آموزش و پرورش در اسلام و ایران
- فلسفه آموزش و پرورش
- اصول و مبانی آموزش و پرورش
- آموزش و پرورش تطبیقی
- آموزش و پرورش ابتدایی راهنمایی و متوسطه
- اخلاق اسلامی
- روش ها و فنون تدریس
- روان شناسی عمومی
- روان شناسی تربیتی
- روان شناسی رشد 1
- روان شناسی رشد 2
- جامعه شناسی عمومی
- جامعه شناسی آموزش و پرورش
- مقدمات مدیریت آموزشی
- مقدمات برنامه ریزی آموزشی و درسی
- آموزش و پرورش کودکان استثنایی
- مقدمات مشاوره و راهنمایی
- مقدمات تکنولوژی آموزشی
- آشنایی با کتابخانه و اصول کتابداری
- روش های آماری در علوم تربیتی
- سنجش و اندازه گیری در علوم تربیتی
- مقدمات روش تحقیق در علوم تربیتی
- اقتصاد آموزش و پرورش
دروس اختیاری
- بهداشت عمومی
- بهداشت مدارس
- کلیات فلسفه
- کلیات اقتصاد
- انسان شناسی در اسلام
- روان شناسی اجتماعی
- روان شناسی شخصیت
- مسائل آموزش و پرورش ایران
- آموزش بزرگسالان
دروس تخصصی گرایش آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی
- آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی
- بهداشت و تغذیه مادر و کودک
- اصول بهداشت و کمک های اولیه
- تفاوت های فردی کودکان
- روان شناسی بازی
- مدیریت مراکز پیش دبستانی و دبستانی
- آشنایی با مفاهیم و روش تدریس ریاضیات
- آموزش هنر
- تهیه و کاربرد وسایل مواد آموزشی
- کاردستی و مهارت های فنی
- مشاهده (کارورزی 1)
- کارورزی 4
- زبان آموزی
- قصه گویی و نمایش خلاق
- کار و آشنایی با طبیعت و زندگی اجتماعی
- حرکت ورزشی و سرودهای خاص کودکان
- کارورزی 2 پیش دبستانی
- مشاوره کودک
- روانشناسی آموزش خواندن
- ادبیات کودکان
- آشنایی با فعالیت های تربیتی – اجتماعی
- روش تدریس علوم اجتماعی و تجربی
- کارورزی 3 دبستان
دروس تخصصی گرایش آموزش و پرورش کودکان استثنائی
- بازی و حرکت درمانی
- فیزیولوژی
- تهیه مواد و وسایل آموزشی و کمک آموزشی
- روان شناسی عقب ماندگی ذهنی
- روش های تدریس علوم تجربی و اجتماعی
- آموزش و پرورش کودکان عقب مانده ذهنی
- روش تدریس ریاضی
- اختلالات رفتاری – عاطفی
- روش تدریس زبان فارسی
- اختلالات گویایی
- کارورزی در روش های تدریس
- اختلالات یادگیری ویژه
- روش های بازپروری حرفه ای
- گفتار درمانی
- روش های بازپروری حسی – حرکتی
- روش های تغییر رفتار
- روش های بازپروری اجتماعی
- آزمون های تشخیص عقب ماندگی ذهنی
- کارورزی در روش های بازپروری
- بهداشت و کمک های اولیه
- روش های مشاوره و مصاحبه
دروس تخصصی گرایش تکنولوژی آموزشی
- سمینار در برنامه ریزی درسی و آموزشی
- مبانی ارتباط انسانی
- اصول طراحی پیام های آموزشی
- اصول عکاسی
- تولید برنامه های تلویزیونی
- انتخاب، بهره برداری و ارزیابی مواد و وسایل آموزشی
- تولید مواد آموزشی
- آموزش باروش مبتنی بر سیستم ها
- تولید فیلم های آموزشی
- ارزیابی نظام های کوچک آموزشی
- کارورزی ها و اجرای پروژه های فردی
- جامعه شناسی ارتباطی
- اصول برنامه ریزی درسی و تحلیل محتوا
- برنامه ریزی درسی ابتدایی
- سمینار در تکنولوژی آموزشی
- برنامه ریزی درسی متوسطه
- رادیو – تلویزیون آموزشی
- تئوری ها و روش های کاربرد در رسانه های جمعی
- آموزش برنامه ای
- اصول طراحی نظام های آموزشی
- برنامه ریزی درسی آموزش عالی و بزرگسالان
- آشنایی با مراکز مواد آموزشی
- کارورزی ها و اجرای پروژه های گروهی
دروس تخصصی گرایش مدیریت و برنامه ریزی آموزشی
- اصول مدیریت آموزشی
- روان شناسی اجتماعی در تعلیم و تربیت
- سازمان و قوانین آموزش و پرورش ایران
- اصول برنامه ریزی آموزشی
- مبانی امور مالی و تنظیم بودجه در آموزش و پرورش
- اصول برنامه ریزی درسی
- کاربرد مقدمات کامپیوتر در مدیریت آموزشی
- اصول حسابداری
- روابط انسانی در سازمان های آموزشی
- نظارت و راهنمایی تعلیماتی
- راهنمایی تحصیلی و شغلی
- مسائل نوجوانان و جوانان
- آموزش بزرگسالان
- برنامه ریزی آموزش ضمن خدمت
- مدیریت اسلامی
- پروژه تحقیقاتی
- کار عملی مدیریت در آموزشگاه
- کار عملی مدیریت در سازمان ها
- متون زبان خارجه
- متون زبان خارجه در مدیریت آموزشی
وضعیت بازار کار و میانگین در آمد رشته علوم تربیتی
در رابطه با آینده شغلی و بازار کار رشته علوم تربیتی باید گفت با توجه به وجود گرایش های مختلف در این رشته نسبت به سایر رشته های گروه علوم انسانی، وضعیت بازار کار نسبتاً مناسبی را در این رشته شاهد هستیم و فارغ التحصیلان آن می توانند در زمینه های متنوعی فعالیت کنند. مهمترین عامل برای یافتن شغل مناسب در این رشته داشتن مهارت های لازم و کافی در زمینه های تحصیلی مربوطه می باشد. برخی از فرصت های شغلی موجود در این رشته عبارتند از:
- استخدام در آموزش و پرورش به عنوان کارشناسی تربیتی
- استخدام در سازمان بهزیستی به عنوان کارشناس بازپروری و تربیتی
- استخدام در وزارت ارشاد به عنوان مربی و استاد دانشگاه
- استخدام در مراکز خصوصی و دولتی آموزش کودکان استثنایی
- مربی کارورزی دانشجویان تربیت معلم
- استخدام به عنوان کارشناس گزینش و مدیریت منابع انسانی در سازمان ها
- استخدام به عنوان کارشناس گزینش و کارشناس بازپروری وزارت بهداشت و بهزیستی ها
همچنین فارغ التحصیلان رشته علوم تربیتی می توانند با اخذ مجوز های لازم برای تاسیس مهدکودک و آمادگی، در این زمینه نیز به طور خصوصی فعالیت کنند.
در رابطه با درآمد مشاغل مرتبط با رشته علوم تربیتی باید گفت که متناسب با گرایش تحصیلی دانشجویان این رشته و هچنین میزان تحصیلات، سوابق، تجارب و مهارت ها حقوق و درآمد آنها با یکدیگر متفاوت می باشد. همانطور که گفته شد با ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر حقوق آنها در اغلب موارد افزایش می یابد. بنابراین نمی توان حقوق ثابتی را برای آنها در نظر گرفت. البته با توجه به اینکه اکثر مشاغل موجود در این رشته به صورت استخدام های دولتی می باشد، می توان حقوق آنها را مطابق حقوق قانونی هر ساله که توسط دولت تصویب می شود در نظر گرفت.
توانایی های لازم برای تحصیل و فعالیت در رشته علوم تربیتی
با توجه به شرایط خاص موجود در رشته علوم تربیتی و آینده شغلی آن که عمدتاً شامل ارائه آموزش و تعلیم و تربیت کودکان، دانش آموزان، والدین، دانشجویان، نیروی انسانی سازمان ها و… می باشد لازم است افرادی که این رشته را انتخاب می کنند حتماً به این رشته و این سبک کارها علاقه مند باشند و در کنار آن روابط اجتماعی خوبی را با دیگران برقرار کرده و مهارت های ارتباطی و تعاملی با دیگران را به خوبی داشته باشند. آنها باید خوش اخلاق و صبور بوده و بتوانند با فن بیان مناسب و حوصله کافی به انجام وظایف خود در حیطه تعلیم و تربیت بپردازند. خلاقیت و نوآوری نیز یکی از دیگر از مهم ترین ویژگی های آنها می باشد که کمک می کند تا در این کار مهم بهتر عمل کنند.
امکان ادامه تحصیل رشته علوم تربیتی در داخل و خارج کشور
در داخل کشور ادامه تحصیل در رشته علوم تربیتی و اغلب گرایش های آن در اکثر دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی در مقاطع ارشد و دکتری امکان پذیر می باشد. در بخش بعدی به معرفی گرایش های موجود می پردازیم.
همچنین در رابطه با ادامه تحصیل رشته علوم تربیتی در خارج از کشور باید گفت که با توجه به اهمیت زیاد امر تعلیم و تربیت این رشته و گرایش های مختلف آن،این رشته در بیشتر دانشگاه های دنیا ارائه می شود و داوطلبان می توانند جهت ادامه تحصیل در اغلب کشورها اقدام کنند. البته باید توجه داشته باشید که هر کشور و دانشگاهی شرایط خاص خود را دارد. به طور مثال در بیشتر موارد برای ادامه تحصیل در خارج از کشور باید با زبان خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته و جهت اثبات آن در آزمون های بین المللی و معتبری همچون تافل یا آیلتس شرکت کرده و مدارک معتبر را ارائه کنید.
گرایش های رشته علوم تربیتی در مقاطع تحصیلات تکمیلی
همان طور که متوجه شدید رشته علوم تربیتی در کشور ما در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه های کشور ارائه می شود که دوران کارشناسی آن طبق شرایطی که گفته شد دارای گرایش های زیر می باشد:
- تکنولوژی آموزشی
- آموزش پیش دبستانی و دبستانی
- مدیریت و برنامه ریزی آموزشی
- آموزش و پرورش کودکان استثنایی
در مقطع کارشناسی ارشد نیز گرایش های زیر وجود دارند :
- برنامه ریزی آموزشی
- آموزش و پرورش تطبیقی
- برنامه ریزی درسی، تحقیقات آموزشی
- آموزش و پرورش کودکان استثنایی
- روانشناسی تربیتی
- آموزش بزرگسالان
- مشاوره و راهنمایی
- آموزش و بهسازی منابع انسانی
- تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت
- تکنولوژی آموزشی
- مدیریت و برنامه ریزی آموزش عالی و سنجش و اندازه گیری در آموزش و پرورش
همچنین در حال حاضر امکان تحصیل در برخی از گرایشات مقطع دکتری علوم تربیتی نیز فراهم شده که عبارتند از:
- تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت
- برنامه ریزی درسی
- روانشناسی تربیتی
- سنجش آموزش
- برنامه ریزی توسعه آموزش عالی
- برنامه ریزی درسی در آموزش عالی
- مدیریت آموزش عالی
- اقتصاد آموزش عالی