آشنایی کامل با رشته مهندسی پزشکی
معرفی رشته مهندسی پزشکی
رشته مهندسی پزشکی پلی بین رشته های گروه مهندسی و رشته های گروه پزشکی می باشد و در این رشته از دانش فنی و مهندسی و تکنولوژی در حوزه های مربوط به سلامت و تشخیص و درمان بیماری ها استفاده می شود. داوطلبان تحصیل در این رشته باید به هر دو گروه این رشته ها علاقه مند باشند تا بتوانند در این رشته موفق شوند. هدف فارغ التحصیلان رشته مهندسی پزشکیT بهبود کیفیت و کارایی مراقبت از بیمار، کشف راه حل هایی برای مشکلات درمانی و پزشکی و غیره می باشد و این راه حل ها غالباً در قالب یک سخت افزار و یا نرم افزار و یا ترکیبی از این دو ارائه می شوند.
عمده کارهای متخصصین مهندسی پزشکی عبارت است از:
- طراحی سیستم ها و محصولاتی مانند اندام های مصنوعی داخلی و خارجی که جایگزین اعضای از دست رفته یا ناقص شده می باشند
- طراحی و ساخت دستگاه های تشخیص مشکلات پزشکی و بیماری ها
- نصب، تنظیم، نگهداری و تعمیر یا پشتیبانی فنی تجهیزات پزشکی
- آموزش کاربری تجهیزات پزشکی به کادر درمان
- کار و تحقیق در جنبه های فنی مهندسی مرتبط با سیستم های بیولوژیکی انسان و…
همچنین لازم به ذکر است که رشته مهندسی پزشکی بین دو گروه ریاضی و تجربی مشترک میباشد و فارغ التحصیلان هر دو این گروه ها می توانند در این رشته به ادامه تحصیل بپردازند.
دروس رشته مهندسی پزشکی
مهم ترین دروس دانشگاهی در هر یک از گرایش های مختلف رشته مهندسی پزشکی عبارت هستند از:
گرایش بیوالکتریک
- آناتومی
- فیزیولوژی
- مدار های الکتریکی 1
- مدارهای الکتریکی 2
- الکترونیک 1
- الکترونیک 2
- تجزیه و تحلیل سیستم ها
- ریاضیات مهندسی
- آمار حیاتی و احتمالات
- اصول سیستم های رادیولوژی و رادیوتراپی
- مخابرات
- برنامه نویسی کامپیوتر
- مقدمه ای بر مهندسی پزشکی
گرایش بیومکانیک
- آناتومی
- فیزیولوژی
- استاتیک
- مقاومت مصالح
- ریاضیات مهندسی
- دینامیک در مهندسی پزشکی
- ترمودینامیک در مهندسی پزشکی
- مبانی بیومکانیک
گرایش بیومتریال
- آناتومی
- فیزیولوژی
- استاتیک و مقاومت مصالح
- بیوشیمی
- مبانی علوم و تکنولوژی پلیمرها
- هیستولوژی و پاتولوژی
- مقدمه ای بر بیولوژی سلولی ملکولی
- تجهیزات عمومی بیمارستان ها و کلینیک های درمانی
- مبانی زیست سازگاری
وضعیت بازار کار و میانگین در آمد رشته مهندسی پزشکی
امروزه با توجه به پیشرفت چشمگیر علم پزشکی و مواجهه با انواع بیماری ها و مشکلات جدید، وجود متخصصین تجهیزات پزشکی در تمامی بیمارستان ها و مراکز درمانی امری ضروری به نظر می رسد. همچنین پیشرفت شرکت های دانش بنیان و پیشگام در زمینه علم پزشکی باعث رونق بازار کار رشته مهندسی پزشکی شده است. در این رشته هم همانند سایر رشته ها مهارت و تجربه شخصی اثر قابل توجهی در موفقیت و پیشرفت کاری افراد دارد و فارغ التحصیلان این رشته برای ورود به بازار کار مناسب، علاوه بر آشنایی با مهارت های تحصیلی و تخصصی رشته مورد نظرشان، باید با سایر مهارت های فردی مورد نیاز هم آشنایی داشته باشند تا بتوانند در میان سایر رقبا متمایز شوند و به موقعیت های شغلی مناسب دست پیدا کنند. بنابراین باید گفت در صورتی که فارغ التحصیلان این رشته مهارت ها و تخصص های مورد نیاز بازار کار را کسب کنند می توانند آینده شغلی مناسبی را داشته باشند.
مهندسان پزشکی می توانند در گستره وسیعی از موضوعات مختلف فنی مهندسی و پزشکی مشغول به کار شوند که به سه گروه عمده تقسیم بندی می شوند:
- متخصص تجهیزات پزشکی بیمارستان: که در واقع وظیفه مدیریت تعمیرات و نگهداری و همچنین خرید تجهیزات پزشکی بیمارستان ها را بر عهده دارند و همچنین به آموزش نحوه استفاده از آنها به کادر درمانی نیز می پردازند.
- شرکت های تخصصی تجهیزات پزشکی: یا همان شرکت های دانش بنیان که به طراحی و تولید تجهیزات پزشکی می پردازند.
- حوزه های کاری مرتبط: از جمله برق الکترونیک، کامپیوتر و مکانیک و…
در رابطه با میزان درآمد در هر کدام از این گرایش ها می توان گفت که با توجه به میزان تجربه، دانش و تخصص، محل و نوع کار میزان درآمد ها متفاوت است. اما در هر صورت درآمد متخصصین مهندسی پزشکی در بالاترین سطح درآمد رشته های فنی و مهندسی قرار می گیرد. از جمله دلایل این امر کمبود متخصصین این حوزه نسبت به سایر رشته های فنی مهندسی و جدیدتر بودن این رشته نسبت به سایر رشته ها می باشد.
توانایی های لازم برای تحصیل و فعالیت در رشته مهندسی پزشکی
افراد علاقه مند به تحصیل و کار در رشته مهندسی پزشکی باید دارای ویژگی های زیر باشند:
- مهارت های تحلیلی: مهندسان پزشکی باید قادر به تحلیل نیازهای بیماران و مشتریان برای طراحی راه حل های مناسب درمانی باشند.
- مهارت های کار تیمی: کار مهندسان پزشکی اغلب به صورت تیمی می باشد. آن ها باید اطلاعات را از بیماران، درمان گران، پزشکان و متخصصان جمع آوری کرده و با تیمی از مهندسان رشته های مرتبط کار کنند. همچنین آن ها باید قادر به پیاده سازی ایده های دیگران و همکاری در پروژه های مشترک باشند.
- مهارت های ریاضی و آماری: مهندسان پزشکی باید از تحلیل های آماری و موضوعات پیشرفته در ریاضیات برای تجزیه و تحلیل، طراحی و عیب یابی در کار خود استفاده کنند.
- مهارت های حل مسئله: متخصصان این رشته معمولاً با مشکلات زیادی در نرم افزارها، تجهیزات یا سیستم های بیولوژیکی پیچیده مواجه هستند که باید قادر به حل آن ها باشند.
امکان ادامه تحصیل رشته مهندسی پزشکی در داخل و خارج کشور
در حال حاضر، تمام گرایش های رشته مهندسی پزشکی از مقطع کارشناسی تا پسادکتری، در بسیاری از دانشگاه های آزاد و دولتی ایران قابل تحصیل می باشد و مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری این رشته در هر دو وزارت خانه علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت ارائه می شوند.آزمون ورودی برای هر وزارت خانه نیز به صورت مجزا برگزار می شود. لازم به ذکر است که فارغ التحصیلان رشته مهندسی پزشکی می توانند در رشته های مرتبط مانند مجموعه رشته های مهندسی برق و کامپیوتر نیز ادامه تحصیل دهند.
همچنین در مورد ادامه تحصیل در خارج از کشور باید گفت که به علت کاربردی بودن رشته مهندسی پزشکی در تمام کشورهای پیشرفته دنیا، امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی پزشکی وجود دارد. در کشورهای امریکا، کانادا و آلمان، بیشترین فرصت ادامه تحصیل در این رشته در دسترس می باشد. پس از این کشورها، می توان به انگلیس، فرانسه، استرالیا، ژاپن، چین و سنگاپور هم اشاره کرد. در صورت ادامه تحصیل در این رشته در خارج از کشور، امکان کار در آزمایشگاه ها و مراکز تحقیقاتی معتبر نیز وجود دارد؛ معمولاً این مراکز تحقیقاتی، ارتباط تنگاتنگی با شرکت های بزرگ تجهیزات پزشکی داشته و امکان جذب دانشجویان مستعد در این شرکت ها نیز وجود خواهد داشت.
توجه داشته باشید که همچون سایر رشته ها در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید و علاوه بر آن دارای یک مدرک معتبر زبان خارجه مانند آیلتس و یا تافل باشید.
گرایش های رشته مهندسی پزشکی در مقاطع تحصیلات تکمیلی
همان طور که پیشتر گفته شد در حال حاضر رشته مهندسی پزشکی در مقطع کارشناسی، دارای سه گرایش زیر است:
- بیوالکتریک: این گرایش، شامل دروس مشترک با رشته های کامپیوتر و برق (الکترونیک، کنترل و مخابرات) به همراه دروس پایه پزشکی مانند فیزیولوژی، آناتومی و تصویربرداری پزشکی است و هدف آن به کارگیری دانش الکترونیک و کامپیوتر در حوزه پزشکی محسوب می شود.
- بیومکانیک: در این گرایش، در حوزه فنی، تمرکز روی دروس فیزیک و مکانیک کلاسیک سیالات و جامدات است. هدف این گرایش، تحلیل های حرکتی اندام ها و کاربرد رباتیک در طراحی و تولید وسایل تشخیصی و درمانی است.
- بیومتریال: در این گرایش، تمرکز روی شناخت مواد و ترکیب های طبیعی و مصنوعی است. کاربرد این مواد در اندام مصنوعی و مصارف درمانی معمولا در قالب به کارگیری بافت های زنده و مواد مصنوعی برای کاشت آن ها در بدن است. (گرایش بالینی نیز در برخی از دانشگاه ها وجود دارد که در اصل، همان گرایش بیوالکتریک محسوب می شود)
همچنین در مقاطع بالاتر، گرایش های دیگری نیز به این رشته ها اضافه می شوند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مهندسی بافت
- رباتیک پزشکی
- پردازش سیگنال یا تصاویر پزشکی
- ابزار دقیق پزشکی
- مهندسی ورزش