ژانر فیلم های نوآر زیرمجموعه‌ای از ژانر گسترده «جنایی» است که با عناصری از جنایت، بدبینی، ظلم، اسرار تاریک، محیط‌های شهری خشن و بدبینی نسبت به طبیعت انسان مشخص می‌شود. «نوآر» در دهه ۱۹۴۰ پس از رکود بزرگ اقتصادی و جنگ جهانی دوم محبوبیت یافت و در دهه ۱۹۵۰ به اوج خود رسید؛ چرا که در این دوره خوانندگان سرخورده شده بودند و دیگر به پایان‌های خوش داستان‌ها علاقه نداشتند.
آن‌ها به تدریج مضامین تیره‌تر ابهام اخلاقی و پایان‌های غافلگیرکننده در ادبیات را بیشتر می‌پذیرفتند. در دهه ۱۹۷۰، داستان «نوآر» پس از دوران نامشخص جنگ ویتنام محبوبیت خود را بیش از هر زمان باز یافت و جهانی شد.
امروزه مخاطبین سینما می‌دانند که سبک «نوآر» امتحان خود را پس داده است و از موفق‌ترین و محبوب‌ترین ژانرها محسوب می‌شود. حتی در رمان‌های «نوآر» معاصر، این ژانر گسترش یافته و شخصیت‌های پیچیده‌تر و متنوع‌تری را شامل می‌شود.
اما به نظر می‌رسد که نزد اغلب مردم، رمان‌های «نوآر» کمتر از فیلم‌ها شناخته شده‌اند. فیلم‌هایی که با عناصری مانند جلوه‌های نوری شدید، استفاده مکرر از فلاش بک‌ها (بازگشت به گذشته) مشخص می‌شوند و طرفداران زیادی دارند. پس اگر شما هم به کسب اطلاعات بیشتر درباره بهترین آثار ادبی و نویسندگانِ ژانر فیلم های نوآر علاقه دارید، خواندن فهرست زیر از نان شب هم برای شما واجب‌تر است.
۱- «شاهین مالت» نویسنده: داشیل همت (۱۹۲۹)
کتاب «شاهین مالت» به عنوان اولین رمان فیلم های نوآر در ادبیات و همچنین به عنوان یکی از بهترین رمان‌های جنایی تمام دوران شناخته می‌شود. اقتباس‌های سینمایی بسیار معروفی از این رمان بین سالهای ۱۹۳۱ و ۱۹۴۱ نیز ساخته شده است.
این رمان نوشته ساموئل داشیل همت، نویسنده و فیلمنامه‌نویس مشهور آمریکایی است که حول محور یک کارآگاه خصوصی منزوی به نام «سام اسپید» می‌گردد. این کارآگاه به طور غیرمنتظره‌ای درگیر معضل یک مجسمه مفقودشده بسیار با ارزش به شکل شاهین است.
این داستان تحقیقات اسپید در مورد مرگ شریک زندگی‌اش را نیز دنبال می‌کند که در حین مأموریت برای زنی مرموز به نام «میس واندرلی» درگذشته است. اسپید که خود به مظنون پرونده تبدیل می‌شود، باید از قرار گرفتن در معرض تیراندازی‌های خطرناک و برخوردهای فریبکارانه جان سالم به در ببرد تا نام خود را پاک کند و عدالت را برای قاتل شریک زندگی خود برقرار کند.
۲- «پستچی همیشه دوبار زنگ می زند» نویسنده: جیمز ام کین (۱۹۳۴)
اولین و مسلماً محبوب‌ترین رمان جیمز ام کین، «پستچی همیشه دوبار زنگ می‌زند»، یکی از مهم‌ترین و مشهورترین رمان‌های جنایی قرن بیستم محسوب می‌شود. جیمز ام.کین در این رمان، یک «قتل عاشقانه» را دستمایه‌ی ساخت روایتی هیجان‌انگیز قرار داده است.
قهرمان رمان «فرانک چمبرز»، مرد جوانی است که در یک غذاخوری توقف می‌کند و قصد دارد فقط کمی استراحت کند اما شرایط برای ماندن او در آنجا فراهم می‌شود. او در نهایت در آنجا مشغول کار شده و عمیقاً عاشق «کورا»، همسر مدیر غذاخوری می‌شود. این دو به امید ساختن یک زندگی برای خود و در اختیار گرفتن مالکیت رستوران، علیه شوهر کورا توطئه و اقدام به کشتن او می‌کنند…
جالب اینجاست که بدانید داستان این کتاب براساس یک پرونده جنایی واقعی نوشته شده است. «پستچی همیشه دو بار زنگ می‌زند» آنقدر خشونت و عشق‌گرایی را در دل خود جای داده است که مدت کوتاهی پس از انتشار در بوستونِ آمریکا، ممنوع شد. حتی هالیوود برای ساخت اولین اقتباس از این رمان تردید داشت و یک دهه تمام طول کشید تا کسی جرئت ساخت نسخه‌ای اقتباسی از این رمان را به خود بدهد!
۳- «پدرخوانده» نویسنده: ماریو پوزو (۱۹۶۹)
حتما شما هم این جملات بسیار مشهور که «من به او پیشنهادی می‌دهم که نمی‌تواند رد کند» و «یک وکیل با کیفش می‌تواند بیش از صد مرد با اسلحه دزدی کند» را شنیده‌اید؛ اما شاید ندانید که این‌ها جملاتی از رمان افسانه‌ای «پدرخوانده» هستند. تعداد کمی از رمان‌ها به اندازه “پدرخوانده” اثر ماریو پوزو، موفق شده‌اند این چنین خود را به بستر فرهنگی یک جامعه جهانی وارد کنند.
پدرخوانده داستان مبارزه بین پدر و پسر و تعیین مسیر شخصی است. این رمان دوره‌ای از زندگی خانواده مردی به نام «ویتو کورلئونه» را روایت می‌کند که سرپرست یک خانواده قدرتمند و ثروتمند آمریکایی و رئیس یک باند بزرگ مافیایی است.
ویتو کورلئونه به همراه چهار پسرش به نامهای «سانی»، «فردو»، «مایکل» و «کانی» این باند را رهبری می‌کنند و در این مسیر از هیچ جنایتی ابایی ندارند. داستان از جایی جالب می‌شود که ویتو توسط یکی از رقبایش مورد سوءقصد قرار می‌گیرد و پسرانش به خون‌خواهی او برمی‌خیزند…
۴- «خواب ابدی» نویسنده: ریموند چندلر (۱۹۳۹)
ریموند چندلر نه تنها بهترین نویسنده داستان‌های نوآر است، بلکه به عنوان یکی از نویسندگان برتر قرن بیستم نیز شناخته می‌شود. او تاثیری عظیم بر ادبیات عامه‌پسند آمریکا و جنایی داشت. منتقدان او را به همراه «داشیل همت» و «جیمز ام.کین»، از بنیان‌گذاران ادبیات پلیسی-تخیلی می‌دانند.
«خواب ابدی» اولین رمان چندلر و مشهورترین اثر او است. نویسنده در این رمان داستان زندگیِ کارآگاه خصوصی، «فیلیپ مارلو» را روایت می‌کند که توسط «ژنرال استرن وود» ثروتمند و در حال مرگ استخدام می‌شود. ژنرال مارلو را استخدام کرده است تا بفهمد چه کسی در تلاش است تا او را وادار به پرداخت قمار کوچک‌ترین دخترش «کارمن» کند.
«استرن وود» نامهای از مردی به نام «آرتور گایگر» دریافت کرده که در آن درخواست پول کرده است. او نامه را هنگام ملاقات با مارلو به او نشان می‌دهد. این اولین باری نیست که کارمن دچار مشکل می‌شود و از پدرش می‌خواهد که او را نجات دهد و به نظر نمی‌رسد که آخرین بار هم باشد.
در این حین «ویویان»، دختر بزرگتر استرن وود، از مارلو می‌پرسد که آیا پدرش او را برای یافتن شوهرش، که یک ماه پیش ناپدید شده بود، استخدام کرده است؟ مارلو بسیار غافلگیر شده و متوجه می‌شود که این خانواده خیلی بیشتر از آنچه فکر می‌کرده مشکل دارد…
برای آشنایی بیشتر با نویسندگانی که پس از انتشار اولین کتاب خود به شهرت رسیده‌اند، مقاله «آشنایی با نویسندگان خارجی که با اولین کتاب خود به شهرت رسیده اند!» و مقاله «آشنایی با نویسندگان ایرانی که با اولین کتاب خود به شهرت رسیده اند!» را نیز مطالعه کنید.
۵- «دختری با نشان اژدها» نویسنده: استیگ لارسون (۲۰۰۵)
رمان «دختری با نشان اژدها» اولین کتاب از سری «سه‌گانه هزاره» و همچنین اولین رمان «استیگ لارسون» است که پس از مرگ وی منتشر شد. این رمان به نوعی، یک معمای درخشان و یک فرضیه کلاسیک ژانرِ نوآر است که فساد در بخش زیرین جامعه کشور سوئد را افشا می‌کند.
شخصیت اصلی این رمان مردی با نام «میکائیل بلومکویست»، روزنامه‌نگار و محقق ناموفقی است که برای مجله‌ای با عنوان «هزاره» کار می‌کند. او توسط یک پیرمرد به نام «هنریک ونگر» استخدام می‌شود تا ماجرای مفقود شدن خواهرزاده خود، «هریت» را که حدود چهل سال پیش روی داده، پیگیری کند.
ونگر معتقد است که خانواده هریت به خاطر مسائل مالی، او را زمانی که در جزیره خانوادگی‌شان زندگی می‌کرده، به قتل رسانده و جسدش را مخفی نموده‌اند. بلومکویست طی تحقیقات خود متوجه می‌شود که قتل‌های مشابهی در همان سالی که هریت مفقود شده بود اتفاق افتاده است و ظاهرا تمام آن‌ها به نوعی با هم در ارتباط هستند…
اگر با خواندن این معرفی به کتاب‌های اقتباسی علاقه‌مند شده‌اید، مطالعه مقاله «کتاب هایی که از فیلم های اقتباسی شان بهتر هستند» نیز به شما پیشنهاد می‌شود.
۶- «عامه پسند» نویسنده: چارلز بوکوفسکی (۱۹۹۴)
عامه پسند آخرین رمان نویسنده و شاعر سرشناس آمریکایی چارلز بوکوفسکی و رمانی است که با سبک عجیب و لحن منحصربه‌فرد جاودانه خود، جان تازه‌ای به ژانر نوآر بخشید. بوکوفسکی در «عامه‌پسند» تلفیقی باورنکردنی از سبک‌ها و ژانرهای «رئالیسم کثیف»، «کمدی سیاه»، «ابزوردیسم/ابسوردیسم (عبث‌گرایی)»، «فانتزی»، «سورئالیسم (فراواقع گرایی)»، «علمی-تخیلی»، «جنایی» و «کارآگاهی» را به نمایش می‌گذارد!
«عامه‌پسند» داستان یک پلیس مرد ناموفق، چاق و همیشه شکست‌خورده به نام «نیکی بلان» است که درگیر چندین پرونده کارآگاهی مختلف می‌شود که به شکل عجیب و غریبی با یکدیگر ارتباط دارند. او در ابتدای رمان توسط زنی به نام «بانوی مرگ» استخدام می‌شود تا از مرگ نویسنده‌ای به نام «سلین» مطمئن شود.
جالب اینجاست که سلین، نویسنده‌ای فرانسوی است که سال‌ها پیش از این مرده است و امکان ندارد تا این زمان زنده باشد. بلان در حین جستجو برای پیدا کردن سلین واقعی، برای حل و فصل یک اختلاف زناشویی و همچنین یافتن فردی به نام «گنجشک قرمز» نیز استخدام می‌شود و حتی مجبور می‌شود از دست آدم فضایی‌ها به کمک «بانوی مرگ» فرار کند!
کلام آخر
احتمالا با خواندن اطلاعاتی که در مورد رمان‌های قدیمی‌تر فیلم های نوآر در این مقاله، ارائه شد، شور و شوق بیشتری برای دنبال کردن ژانر فیلم های نوآر، چه در قالب ادبیات داستانی و چه در قالب فیلم، در خود پیدا خواهید کرد. برای مطالعه بیشتر در این مورد، خواندن مقاله «معروفترین کتاب های نوشته شده در ژانرهای جنایی و معمایی» را نیز پیشنهاد می‌کنیم.
اگر به فیلم های نوآر علاقه دارید، این کتاب‌ها را بخوانید
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.