بهترین فیلم های سینمایی اقتباس شده از کتاب ها

زمانی که یک کتاب را می خوانیم، ابتدا کاراکتر ها و فضای کتاب را در ذهن خود مجسم می کنیم. هر کتاب بسته به موضوع و داستانی که دارد، تصویری را در ذهن ما تداعی می کند که با تصویر شکل گرفته در ذهن هر شخص دیگری متفاوت است. این تصاویر ذهنی، همواره منبع الهام بسیاری از هنرمندان در عرصه های مختلف بوده اند.

تصاویر ذهنی هرکس مانند اثر انگشت او منحصر به فرد است و برداشتی که از یک داستان می شود نیز مانند اثر انگشت هر کس متفاوت است. سینمای ایران و جهان نیز بیش از یک قرن است که از ادبیات داستانی، به عنوان منبعی برای اقتباس استفاده می کند.

در این بین، رمان ها و داستان ها به عنوان جذاب ترین و مردم پسند ترین منابع، بیش از سایر گونه های ادبی مورد توجه واقع شده اند. فیلم هایی که در آن داستان یک کتاب به تصویر کشیده می شود؛ گاهی داستان فیلم را بی کم و کاست به نمایش در می آورند، گاهی برداشتی آزاد از آن دارند و گاهی داستان کتاب را بسته به جغرافیایی که فیلم قرار است در آن ساخته شود بومی می کنند.

در نهایت آنچه مسلم است این است که سینما جذابیت خود را تا حد بسیار بالایی به کتاب ها مدیون است. در ادامه این مطلب، با تعدادی از رمان های ادبی که سینماگران ایرانی و خارجی از آن ها برای ساخت فیلم بهره گرفته اند آشنا خواهید شد.

پدر خوانده

کتاب «پدرخوانده»، یک رمان جنایی آمریکایی نوشته ماریو پوزو است که در سال ۱۹۶۹ منتشر شد و داستان زندگی یک خانواده مافیایی "دون کورلئونه" را روایت می کند. داستان مردی قدرتمند که با دوستانش مهربان و با دشمنان خشن رفتار می کند. در روز عروسی دخترش، پسر کوچکش از خدمت در جنگ جهانی دوم باز می گردد و به نظر می رسد که علاقه ای به شغل خانوادگی اش ندارد.

یکی از رقیبان دون کورلئونه برای فروش مواد مخدر به نفوذ او نیاز دارد و وقتی که او از این کار سرباز می زند، درگیری هایی به وجود می آید؛ پس از اینکه دون ویتو کورلئونه مجروح می شود پسران او "مایکل" و "سانی" خواهان گرفتن انتقام می شوند.

در سال ۱۹۷۲ فیلمی اقتباسی از این رمان به کارگردانی فرانسیس فورد کوپولا، با بازی مارلون براندو، آل پاچینو و جیمز کان ساخته و برنده جایزه اسکار شد.

ارباب حلقه ها

مجموعه رمان «ارباب حلقه ها»، ارباب بی بدیل دنیای فانتزی، نوشته جی.آر.آر. تالکین یکی از بهترین آثار فانتزی و حماسی در تاریخ ادبیات است. این کتاب به صورت مرحله ای میان سال های ۱۹۳۷ تا ۱۹۴۹ نوشته شده است. ارباب حلقه ها با فروش بیش از ۱۵۰ میلیون نسخه در جهان، یکی از پرفروش ترین کتاب هایی است که تا کنون نوشته شده است.

تالکین برای نوشتن ارباب حلقه ها، دست به آفریدن زبان و فرهنگ های مختلفی زد که در ادبیات فانتزی جهان، جاودانه شدند. مثلا شخصیت "اِلف ها" بعد از ارباب حلقه ها به یکی از معروف ترین شخصیت های تاریخ فانتزی بدل شدند. زبان دیگر گونه های آفریده شده در مجموعه ارباب حلقه ها، به دلیل وجود فرهنگ و دایره المعارف خاص شان بسیار معروف و جذاب هستند.

این فرهنگ های ساخته شده و دنیاها هر کدام خصوصیات خاص خودشان را دارند و همین موضوع خواندن کتاب را جذاب کرده است. یک دلیل دیگر جذابیت داستان، نقشه سرزمین میانه است که تمام ماجراها و اتفاقات ارباب حلقه ها در آن رخ می دهد.

در سال ۲۰۰۱ اولین فیلم بر اساس اولین مجموعه از این کتاب ها توسط "پیتر جکسون" ساخته شد که با اقبال عمومی مواجه شده و باعث شد از دو کتاب دیگر این سری نیز فیلم سینمایی ساخته شود.

«ارباب حلقه ها – یاران حلقه» به عنوان یکی از بزرگ ترین و تاثیرگذارترین فیلم هایی که تا کنون ساخته شده است، شهرت جهانی دارد. شاید یکی از چشمگیر ترین نکاتی که بتوان به آن اشاره کرد، تعداد جوایزی است که ارباب حلقه ها توانسته است از آن خود کند.

۱۱ اسکار برای فیلم سوم ارباب حلقه از رمان «ارباب حلقه ها – بازگشت شاه» و فروش ۱٫۱ میلیارد دلاری خود و قرار دادن نام خود به عنوان ششمین فیلم پرفروش تاریخ، حرفی برای زدن باقی نمی گذارد! گریم های طولانی مدت (مثلا گریم سه ساعتۀ شخصیت گاندولف) هم از نکات مهم دیگری است که این فیلم را به یکی از دیدنی ترین ها تبدیل کرده است.

باشگاه مشت زنی

کتاب «باشگاه مشت زنی» (Fight Club) رمانی با ژانر جنایی، درام و روانشناختی از نویسنده آمریکایی چاک پالانیک در سال ۱۹۹۶ است. داستان این رمان روایت تجربیات شخصیت اصلی و بی نام است که از بیخوابی و اختلال هویت رنج می برد. او پس از شرکت در گروه های مختلف روان درمانی گروهی، آرامش روانی پیدا کرده و بهبود یافته و از بی خوابی نجات می یابد.

اما پس از آشنایی با دختری به نام "مارلا سینگر" مجدداً به بی خوابی دچار می شود تا زمانی که با شخصی به نام "تایلر دردن" آشنا می شود. آن ها با کمک هم یک باشگاه زیرزمینی مبارزه تأسیس می کنند که اعضای آن با مبارزه با هم عقده های خود را خالی کرده و به نوعی روان درمانی می شوند.

"دیوید فینچر" در سال ۱۹۹۹ میلادی فیلمی به همین نام و بر اساس این رمان ساخت. بازیگرانی همچون ادوارد نورتون، برد پیت و هلنا بونهام کارتر در فیلم نقش آفرینی کرده اند. فینچر لایه های همجنسگرایانه را به فیلم اضافه کرد تا با معذب کردن تماشاگران مانع پیش بینی کردن انتهای فیلم بشود. فیلم باشگاه مشت زنی به عنوان یکی از پر بحث ترین فیلم های سال ۱۹۹۹ شناخته شده است.

بچه رزمری

«بچه رزمری» یک رمان در ژانر وحشت از آیرا لوین نویسنده آمریکایی است که در ۱۹۶۷ منتشر شد و با فروش بیش از ۴ میلیون نسخه توانست به پرفروش ترین رمان ترسناک دهه ۶۰ تبدیل شود. ماجرای این رمان از این قرار است که زوجی به نام "رزماری" و "گای"، پس از مدت ها جستجو بالاخره آپارتمان بزرگی را اجاره میکنند.

آنها آنقدر از اینکه چنین موقعیتی بدست آورده اند خوشحالند که به شایعات مرموزی که در مورد ساختمان جدیدشان بر سر زبان ها ست توجهی نمی کنند. رزماری مدتی است که به فکر بچه دار شدن است اما گای که یک هنرپیشه تئاتر است، ترجیح می دهد مدتی صبر کنند تا او از نظر حرفه ای پیشرفت کند و وضعیت با ثبات تری پیدا کند.

زوج جوان در آپارتمان جدید شان با آقا و خانم "کاستوت" آشنا می شوند. بعد از مدتی گای در نمایشنامه ای که در دست اجرا دارند جانشین یکی از هنرپیشه های نقش اصلی می شود که سانحه ای برایش روی داده. او با این ارتقای ناگهانی در شغلش، نظر خود را تغییر می دهد و حالا اوست که به رزماری اصرار می کند تا هرچه زودتر بچه دار شوند…

در سال ۱۹۶۸ فیلمی بر پایه این رمان، کاملا منطبق بر رمان اصلی و با همین نام ساخته شد و میا فارو، جان کاساوتیس، روث گوردون و سیدنی بلکمر در آن بازی کردند. روث گوردون توانست جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن را به دست بیاورد و رومن پولانسکی کارگردان فیلم بچه رزمری در دسته بهترین فیلمنامه اقتباسی نامزد اسکار شد.

عزاداران بَیَل

مجموعه داستان «عزاداران بیل» یکی از مهم ترین آثار غلامحسین ساعدی است که در سال ۱۳۴۳ نوشته شده و مشتمل بر هشت قصه از اهالی روستایی به نام بیل است. شخصیت های داستان کتاب عزاداران بیل مشترک هستند و مکانی که تمامی اتفاقات در آن رخ می دهد، روستای بیل است.

وجه اشتراک این ۸ قصه، مرگ و اندوه و ترس است. از دیگر نکات قابل توجه این داستان ها، حضور حیوانات با کارکردی انسانی است. مثلا سگ های دِه همراه مردم در عزاداری ها شرکت می کنند. داستان چهارم این مجموعه "گاو" نام دارد. ماجرای این داستان با صدای گریستن زن مشدی حسن شروع می شود.

ماجرا از این قرار است که دیشب گاو مشدی حسن مرده است. مشدی حسن از کارگری بر می گردد؛ "اسلام" رشته سخن را به دست می گیرد و می گوید که گاو فرار کرده و چند نفر را پی گاو فرستاده ایم. ولی مشدی حسن قبول نمی کند و به سرش زده و صدای پای گاو را می شنود و از اسلام می خواهد تا به گاوش آب بدهد.

همه تلاش می کنند که مشدی حسن را وادار به باور حقیقت کنند اما او نمی پذیرد تا این که خود تبدیل به گاو می شود. در سال ۱۳۴۸ فیلم "گاو" از فیلم های موج نوی سینمای ایران توسط داریوش مهرجویی ساخته شد.

علی نصیریان، عزت الله انتظامی، جمشید مشایخی و پرویز فنی زاده بازیگران اصلی فیلم هستند. این فیلم جزو اولین فیلم های ایرانی بود که در غرب و اروپا مورد توجه و تحسین قرار گرفت و اولین بار بدون زیر نویس انگلیسی روی پرده جشنواره فیلم ونیز رفت و موفق به کسب جایزه "فیپرشی" در سال ۱۹۷۱ شد.

عروسک پشت پرده

داستان کوتاه «عروسک پشت پرده»، داستانی رمانتیک نوشتۀ صادق هدایت است که در سال ۱۳۱۲ در مجموعه داستان سایه روشن چاپ شد. داستان کتاب درباره مردی ست که در خانه ای قدیمی و بزرگ به همراه مادر پیر و ناتوان خود زندگی می کند و بعد ها با بازیگری جوان، از گروه تئاتر ازدواج می کند.

مرد به صورت غیر مستقیم ارتباط دختر با شغل، دوستان و همکاران سابقش را قطع می کند. همه چیز خوب و عاشقانه ادامه دارد تا اینکه دختر متوجه یک سری اتفاقات غیر عادی می شود و درمی یابد همسرش زمانی که در خارج از کشور تحصیل می کرده، مانکنی کنترل شونده که شباهت زیادی به یک زن داشت را خریداری کرده و با او صحبت می کند.

بر اساس طرح این داستان، فیلمی با نام "ساحره" در سال ۱۳۷۶ به کارگردانی داوود میر باقری با بازی ویشکا آسایش و محسن شاه ابراهیمی ساخته شده است.

افسانه بابا سبحان

«آوسنه ی بابا سبحان» یا «افسانه ی بابا سبحان» اثری از محمود دولت آبادی است. فضای داستان این رمان همچون اکثر نوشته های دولت آبادی در روستا های خراسان شکل گرفته است. این اثر، نمونه ای خوب از نوشته های کمتر سیاسی دولت آبادی است.

داستان کتاب درباره "بابا سبحان" پیرمرد فقیر و از کار افتاده ای است که دیگر رمق رفتن به بیابان را ندارد و اکثر اوقات کنار لانه مرغ ها می نشیند و به فکر فرو می رود. دو پسر او بر روی زمینی کار می کنند که متعلق به "عادله"، بیوه زنی ثروتمند است. بخش کوچکی از زمین به پسران بابا سبحان تعلق دارد.

زیباترین بخش زندگی آن ها، شامی است که پس از یک روز کاری سخت کنار هم می خورند. با تصمیم ناگهانی بیوه زن مبنی بر اجاره دادن زمینش به مردی دیگر، به یک باره اوضاع دگرگون می شود و آن شادی و رضایت مندی اندک از کانون خانواده بابا سبحان رخت بر می بندد. پسران خانواده تصمیم می گیرند که در برابر این تصمیم بیوه زن ایستادگی و از حق خود دفاع کنند.

"مسعود کیمیایی" کارگردان نام آشنای ایرانی در سال ۱۳۵۲ فیلم سینمایی "خاک " را با اقتباسی از رمان آوسنه بابا سبحان و با بازی بهروز وثوقی، فرزانه تاییدی و فرامرز قریبیان ساخت .این فیلم با حاشیه هایی همراه بود که اعتراض دولت آبادی را به دنبال داشت.

کیمیایی در فیلم به جای عادله، یک زن فرنگی انتخاب کرده و به جای خانۀ معمولی عادله در شهرستان، یک خانه اربابی و به جای مناسبات عادی و معمولی یک موجر شریک با مستأجر خود رفتار یک ارباب در مقابل یک رعیت قرار داده است. همچنین از داستان سرزمینی و درونی دولت آبادی، داستانی سمبلیک و استعماری ساخته است .