روش های کنترل کودکان در اینترنت و فضای مجازی
در سال 1372 اینترنت همگانی در ایران شروع به کار کرد. احتمالا آن سالها کسی فکر نمی کرد روزی برسد که میلیونها نفر از مردم کشور روزانه ساعتها وقت خود را صرف فضای مجازی کنند و البته سخت می‌شد باور کرد که پای اینترنتی که آن زمان تنها از طریق کامپیوتر در دسترس بود به موبایل باز شود و از طریق یک دستگاه کوچک بتوان پا به فضای بی نهایت بزرگ مجازی گذاشت.
در عصر تکنولوژی، فضای مجازی و تلفن همراه جزئی جدا نشدنی از زندگی انسان‌ها شده است. اما همین فضای مجازی با کاربرد‌های مختلفی که دارد، در صورت عدم آموزش، ممکن است خطرات و آسیب‌هایی را برای امنیت روحی و جسمی افراد به خصوص کودکان و نوجوانان داشته باشد.
امروزه با وجود برنامه های ارتباط مجازی و شبکه های اجتماعی (تلگرام، واتساپ، اینستاگرام و …) استفاده از این فضا به عنوان معضلی بزرگ ذهن خانواده ها را به خود درگیر کرده است.
اکنون بعد از گذشت چندین سال از ورود شبکه‌های اجتماعی به زندگی ایرانی، شاید درست نباشد درباره خوب یا بد بودن این فناوری نظر کلی بدهیم. واقعیت این است که شبکه‌های اجتماعی و تأثیرات آن بر سبک زندگی افراد، بستگی به طرز استفاده افراد، ویژگی‌های شخصیتی و شرایط زندگی آنها در این زمینه دارد.
فضای مجازی سالم برای کودکان و نوجوانان
ایجاد فضای امن و سالم مجازی برای فرزندان، از دیگر دغدغه های این روزهای بسیاری از والدین است. برخی خود به دلیل غرق شدن در این فضا، فرزندان را نیز به مسیر نادرستی هدایت می كنند.
از آنجا كه دیدن نیمه پر لیوان نیز خالی از سود نخواهد بود، حضور كودكان در فضای مجازی، جدا از آسیب های همراه، دارای مزایایی چون آگاهی بخشی و افزایش سواد عمومی، علمی و اجتماعی خواهد بود.
با وجود اینکه والدین و مربیان معتقدند نوجوانان در اینترنت وقت خود را به بطالت می گذرانند، برخی تحقیقات نشان می دهد که وبگردی، بازی های ویدئویی آنلاین و شبکه های اجتماعی، در رشد و پیشرفت نوجوانان تأثیر بسزایی دارد.
نوجوانان در دنیای مجازی، مهارت های فنی و دانش لازم برای دنیای معاصر شان را یاد می گیرند. آنها نحوه ارتباط و تعامل، ایجاد یک صفحه شخصی و ارسال لینک را می آموزند. این مسائل ۱۰ سال پیش جزء مهارت های دست نیافتنی یا دشوار بود، اما جوانان امروزی به راحتی آنها را در فضای اینترنت یاد می گیرند.
تحقیقات نشان می دهد که رسانه مدرن، بخش جدا نشدنی زندگی جوانان امروزی به شمار می رود. نگرانی و دغدغه بزرگ بسیاری از والدین در مورد فرزندان شان، اوقاتی است که آنها در اینترنت سپری می کنند اما می توان گفت که بخشی از ترس والدین از فعالیت اجتماعی اینترنتی فرزندان، ناشی از بی اطلاعی و ناآگاهی آنها در مورد فضای اینترنت است.
برای کنترل فرزندان در فضای مجازی چه کارهای باید بکنیم؟
روش‌های مختلفی برای ایمن نگه داشتن کودکان هنگام حضور آنها در فضای مجازی وجود دارد. بی تردید، یکی از موثرترین روش‌ها در این زمینه آموزش آنها از سنین پایین و آشنایی و افزایش آگاهی کودکان درباره خطراتی است که امکان مواجه شدن با آنها در فضای مجازی وجود دارد که در این رابطه نرم‌افزارهایی نیز طراحی شده است که با روشی سرگرم کننده کودکان را در فضای مجازی کنترل می کند و آموزش‌های لازم را به آنها می‌دهد.
عده ای برای جلوگیری از آسیب هایی که فضای مجازی بر جوانان و نوجوانان دارد، منع استفاده از اینترنت را توصیه می کنند. اما به عقیده روانشناسان این روش اشتباه ترین گزینه در این خصوص است که می تواند به عاملی تحریک کننده در گرایش بیشتر فرزندان به استفاده از اینترنت شود.
ایجاد محدودیت باعث حساسیت بیشتر جوان و نوجوان می شود. برای کاهش آثار مخرب فضای مجازی باید طریقه استفاده درست از این ابزار را به آنان نشان داد. بنابراین رفتار صحیح والدین و ارائه راهکار هایی جهت اصلاح رفتار کودکان، موجب راهنمایی و همراهی آنان می شود.
قوانین استفاده از اینترنت و فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان
همواره قوانینی در خانه برای استفاده از اینترنت وضع کنید. قوانینی که مدت زمان استفاده از اینترنت در آن مشخص باشد و هم اینکه روشن کند چه استفاده هایی از اینترنت ممنوع است. بسیار مهم است کودکان درک کنند که حفظ حریم خصوصی در اینترنت چقدر ضروری و مهم است.
او را آگاه کنید که استفاده از هویت واقعی در همه ی سایت ها و دادن ایمیل ممکن است خطرهایی به دنبال داشته باشد. برای این کار از او بپرسید که این خطرها چه می توانند باشند و دیگران چه سوءاستفاده هایی از این اطلاعات می توانند داشته باشند.
کودک شما باید بداند که هر کسی می تواند با هویت غیر واقعی در اینترنت فعالیت کند و در عین حال اعتماد دیگران را برای مقاصدی شوم جلب کند. البته این نکته بسیار مهم است که خود والدین به این قوانین پایبند باشند و قوانینی که وضع شده را خودشان نیز اجرا کنند.
اولین و مهمترین الگوی یک دانش آموز پدر و مادر وی هستند. بنابراین توصیه می شود والدین تا حد امکان استفاده خود را از اینترنت داخل خانه محدود نمایند و تنها زمان کوتاهی را برای این کار اختصاص دهند. این ضرب المثل را همواره در ذهن داشته باشید: رطب خورده منع رطب چون کند؟
10 پیشنهاد درباره نحوه درست کنترل کودکان در فضای مجازی که توسط شرکت مایکروسافت توصیه شده است
- فرزندان خود را تشویق نمائید که تجارب استفاده از اینترنت را با شما به اشتراک گذارند.
- به فرزندان خود نحوه استفاده از اینترنت به منظور شکوفائی و بالفعل شدن استعدادهای درونی آنان را آموزش دهید. در صورتی که فرزندان شما با مشاهده برخی اطلاعات بر روی اینترنت هیجان زده می شوند، می بایست این موضوع سریعا به شما اطلاع داده شود.
- در صورتی که فرزند شما برای بازی های کامپیوتری online و یا سایر فعالیت هائی که مستلزم استفاده از یک نام برای ورود و شناسائی است، به آنان در انتخاب یک نام مناسب کمک نمائید. نام انتخاب شده نمی بایست بیانگر برخی اطلاعات شخصی باشد.
- به فرزندان خود تاکید نمائید که هرگز آدرس، شماره تلفن و سایر اطلاعات شخصی نظیر نام و آدرس مدرسه خود را بر روی اینترنت اعلام ننمایند.
- اینترنت تصویری از دنیای واقعی است. بنابراین به فرزندان خود تفاوت بین درستی و نادرستی بر روی اینترنت را که همانند دنیای واقعی است، آموزش دهید.
- نحوه احترام به سایر افراد online در اینترنت را به فرزندان خود آموزش دهید. خصلت های پسندیده انسانی با نشستن پشت کامپیوتر تغییر نمی یابند.
- نحوه رعایت حقوق دیگران در اینترنت را به فرزندان خود آموزش دهید. تکثیر غیر مجاز محصولات فکری و نرم افزاری دیگران نظیر فایل های موزیک، بازی های کامپیوتری و سایر نرم افزارها، همواره خلاف اصول اخلاقی است.
- به فرزندان خود تاکید نمائید دوستانی را که از طریق اینترنت پیدا می نمایند، هرگز به تنهائی ملاقات نکنند. پیشنهاد می گردد، همواره اولین دیدار با نظارت والدین انجام شود. این دوستان ممکن است افرادی که ادعا می نمایند، نباشند.
- به فرزندان خود تاکید نمائید که هر چیزی را که در اینترنت مطالعه و یا مشاهده می نمایند، ممکن است درست نباشد. آنان را تشویق نمائید که در صورت عدم اطمینان از صحت یک موضوع، آن را به شما اطلاع داده تا کمک لازم به آنان ارائه گردد.
- فعالیت های online فرزندان خود را با استفاده از نرم افزارها و امکانات موجود، کنترل نمائید. با اعمال نظارت خیرخواهانه والدین، می توان محتویات زیان بخش را فیلتر نموده و از سایت هائی که آنان ملاقات نموده اند، آگاه گردید.