معرفی برترین رمان های ادبیات عرب

آیا تاکنون برای پیدا کردن رمان های برتر ادبیات کشورهای عرب مختلف در فضای مجازی جستجویی انجام داده اید؟

اگر جواب شما مثبت باشد، حتما با تعداد بسیار زیادی از لیست های رمان های برتر ادبیات عرب مواجه شده اید که موجب گیج شدن شما شده است. بسیاری از لیست های موجود مطالب خود را تنها بر اساس یک منبع ادبی تهیه کرده اند و یا مطالبی شبیه به هم دیگر دارند.

در این سری مقاله ها سعی شده است تا با مقایسه چندین منبع ادبی معتبر، تعدادی از مشهورترین و برترین رمان های کشورهای عرب زبان را به شما معرفی کنیم.

فصل مهاجرت به شمال اثر طیب صالح

بهترین رمان عربی قرن عنوانی است که به این رمان لقب داده شده است. «فصل مهاجرت به شمال» بهترین رمان طیب صالح، نویسنده سودانی است که در سال 1966 منتشر شد. این رمان در قالب ژانرهای تاریخی، سیاسی، اجتماعی و درام نوشته شده است.

رمان فصل مهاجرت به شمال روایتی از تضاد میان زندگیِ مدرنِ تحمیلی اروپایی بر کشور سودان و فرهنگ غنی و سنتی این کشور است. رمان در زمان پسا استعماریِ انگلستان روایت می شود. راوی جوان و ناشناس این رمان، پس از سال ها تحصیل در اروپا، به کشورش سودان بازگشته و در این حین، با فردی مرموز به نام "مصطفی سعید" آشنا می شود.

راوی قصد نوشتن پایان نامه ی دکترای خود را دارد و بسیار تحت تاثیر خاطرات و نظرات مصطفی سعید، که فرزند سیستم استعماری انگلستان است، قرار می گیرد؛ اما همه چیز با ناپدید شدن مصطفی سعید عوض می شود…

مرگی کوچک (گاه ناچیزی مرگ) اثر محمدحسن علوان

«مرگی کوچک» نام مشهورترین اثر محمدحسن علوان است که در سال 2016 منتشر شد. مرگی کوچک به سرعت در سراسر دنیا مورد استقبال کتاب خوانان قرار گرفت و جایزه ی بین المللی ادبیات داستانی عرب در سال 2017 را نیز برای نویسنده اش به ارمغان آورد.

مرگی کوچک کتابی مدرن اما به سبک کلاسیک است که درون مایه ای فلسفی، عرفانی، تاریخی و مذهبی دارد. در این کتاب با دو روایت به هم پیوسته مواجه هستیم. یک روایت از زندگانی فردی به نام "محیی الدین بن عربی" از زبان خودش، و دیگری داستان دست به دست شدن زندگی نامه او یا میراث معنوی او در طی قرن.

دست به دست شدن زندگی نامه ی بن عربی، شهر به شهر و بین صوفی های متعدد و حتی سلاطین ادامه می یابد تا به دست زنی در دوران معاصر برسد. در این زندگی نامه، بن عربی روایت زندگی معنوی و عرفانی خود، که سراسر زیبایی و شاعرانگی است، را نقل کرده است.

بیشتر بخوانید: کتاب معجزه شکرگزاری

پست شبانه اثر هدی برکات

رمان «پست شبانه» مشهورترین اثر هدی برکات است که در سال 2017 منتشر شد. نام اصلی این رمان "صداهای گمشده" است که بنابر صلاحدید مترجم های ایرانی، به "پست شبانه" تغییر کرده است. هدی برکات نویسنده ی فلسطینی تباری است که به علت نوشتن این رمان، در سال 2019 موفق به دریافت جایزه ی بین المللی ادبیات داستانی عرب شد.

پست شبانه رمانی جنگی و تاریخی ست. این رمان چند لایه، سراسر آکنده از پرداختن به موضوعاتی مانند عشق، خانواده، مشکلات اجتماعی و دغدغه های درونی است. رمان پست شبانه از تعدادی نامه از اشخاص ناشناس و غریبه تشکیل می شود که هر کدام از یک دنیا تجربه و زندگی متفاوتی می آید. نامه ها از افرادی است که در سایه ی جنگ، مشکلات و بدبختی های اجتماعی دارند و در تلاش اند تا با نامه ها، زندگی خود را بهتر کنند.

گدا اثر نجیب محفوظ

رمان کوتاه «گدا» نوشته نجیب محفوظ، که یکی از بهترین آثار اوست که در سال 1965 منتشر شد. این رمان در فضای پسا انقلابی شهر قاهره جریان دارد و در ژانرهای فلسفی، سیاسی و درام قرار می گیرد. این رمان اثری است از دل مردمی انقلابی که در سنین بالا، از تمامی آرزوها و شعارهای خود برای ساختن دنیایی بهتر دست کشیده اند و دچار ملال و ناامیدی شده اند.

رمان با شخصیت اصلی آن، یعنی "عُمَر" شروع می شود که به ملاقات یکی از دوستان جوانی اش، که اکنون دکتر شده است، رفته است. عمر از زندگی خسته و زده شده است اما، دکتر به او می گوید مشکل جسمی ندارد و برای بهتر شدن حالش می تواند رژیم بگیرد و تفریح کند؛ اما در واقع هیچکدام برای او کارساز نخواهند بود. عمر در جستجوی پیدا کردن معنایی برای زندگی شکست خورده است و برای فرار از وضعیت حاد روحی اش، دست به هرکاری می زند؛ حتی عاشق شدن!

ساقه بامبو اثر سعد السنعوسی

کتاب «ساقه بامبو» مشهورترین رمان سعد السنعوسی است که در سال 2012 منتشر شد. این رمان برای نویسنده اش جوایزی مانند بوکر عربی 2013 و جایزه ی بین المللی ادبیات داستانی عرب 2013 را به ارمغان آورده است. ساقه ی بامبو رمانی به سبک رئالیسم و در ژانرهای درام، اجتماعی و سیاسی است.

برخی سعد السنعوسی جوان و آثارش را، جسورانه و صدای وجدان مردم مهاجر و عرب زبان می دانند. شخصیت اصلی این رمان کودکی کویتی-فیلیپینی است که "هوزیه / عیسی" نام دارد. نویسنده سعی کرده است تا با ترسیم جهان سنت ها، اخلاق ها و فرهنگ مردم این دو کشور از دید کودکی دو رگه، از دیدگاهی تازه به نقد آن ها بپردازد.

مادر شخصیت اصلی، "جوزفین"، فیلیپینی تبار و مسیحی است که در کویت و در خانه ی "راشد"، پدر کودک، مشغول خانه داری است. راشد علارغم میل خانواده اش با جوزفین ازدواج می کند اما در نهایت پسر و زنش را رها کرده و به فلسطین می فرستد.

هوزیه / عیسی نه تنها کودک طلاق خانوادگی است، بلکه کودک طلاقی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نیز می باشد و این موضوع، به رمان نوعی سرگشتگی و فضایی تعلیقی بسیار جذاب و قابل تاملی می دهد.

فرانکشتاین در بغداد اثر احمد سعداوی

رمان «فرانکشتاین در بغداد» پرفروش ترین و معروف ترین اثر احمد سعداوی است که در سال 2013 منتشر شد. این نویسنده ی عراقی برای نوشتن رمان فرانکشتاین در بغداد موفق به دریافت جایزه ی بین المللی ادبیات عرب 2014 شده است.

این رمان در واقع بازنویسی و چرخشی مدرن از رمان بسیار معروف «فرانکشتاین» اثر مری شلی، آن هم در عراق جنگ زده پس از سقوط صدام است. فرانکشتاین یک رمان انتقادی و سیاسی است به سبک سورئالیسم و با فضایی فانتزی و ترسناک.

در زمانه ای از هجوم نیروهای آمریکایی به عراق، فردی ژنده پوش و معتاد، به نام "هادی العتاگ"، مشغول پیدا کردن اعضای انسان های مُرده طی حملات موشکی برای ساخت جسدی کامل است! قصد او از این کار ادای احترام و خاکسپاری مناسبی برای قربانیان جنگ است اما پس از تکمیل کار او، جسد گم می شود.

بعد از مدتی خبرهایی حاکی از قتل های ترسناک، از فردی که گلوله نمی تواند او را از پا در بیاورد، به گوش هادی می رسد. هادی متوجه می شود این فردی در واقع هیولایی است که او به وجود آورده است و برای زنده ماندن نیاز به گوشت انسان ها دارد؛ ابتدا مجرمان و بعد هرکسی!