چطور عباس معروفی بخونم؟
عباس معروفی که بود؟
«عباس معروفی» نویسنده توانا، شاعر، موسیقی شناس و روزنامه نگار شناخته شده معاصر ایرانی، سال ۱۳۳۶ در تهران متولد شد و سال ۱۴۰۱ در آلمان درگذشت. معروفی از شناخته شده ترین چهره های ادبی سال های اخیر و از پیشگامان «جریان سیال ذهن» در ایران است. عموم مردم این نویسنده را با رمان «سمفونی مردگان» می شناسند، اما این تنها کار بزرگ معروفی نیست. او در زمان حیاتش خدمات فرهنگی بسیار ارزنده ای به جامعه ادبی ایران کرد.
از جمله انتشار مجله موسیقی «آهنگ» در سال ۱۳۶۶، تاسیس «ماهنامه گردون» در سال ۱۳۶۹، کمک به از سرگیری فعالیت کانون نویسندگان ایران، مدیریت اجرای بیش از پانصد کنسرت سمفونی از هنرمندان مختلف و تأسیس بزرگ ترین کتابفروشی ایرانی در شهر برلین با نام «هدایت». همچنین او سه جایزه ادبی «قلم زرین گردون»، «قلم زرین زمانه» و جایزه ادبی «تیرگان» را بنیان نهاد.
عباس از کجا معروفی شد؟
معروفی از زمانی که خودش را شناخت، عاشق ادبیات و نمایش شد؛ این عشق او را بر آن داشت تا از آموزه های اساتید زمان خود بهره ببرد. او در سال ۱۳۵۴ از محضر استاد «محمد محمدعلی» کسب تجربه کرد و داستانی نوشت که در مجله «کیهان» ۱۳۵۵ برنده جایزه شد.
پس از آن نیز، عباس معروفی از اساتیدی چون «هوشنگ گلشیری»، «سپانلو»، «محمد مختاری» و «سمندریان» چیزهای بسیاری آموخت. معروفی با همین پشتوانه، فعالیت ادبی خود را به طور جدی از سال ۱۳۵۹ با انتشار مجموعه داستان هایی به نام «روبروی افتاب» آغاز کرد و با چاپ داستان های کوتاه در نشریات مختلف ادامه داد.
معروفی در سال ۱۳۶۳ همزمان که کار بر روی رمان «سمفونی مردگان» را شروع کرد، در جلسات داستان نویسی گلشیری نیز شرکت کرد که حاصل آن مجموعه داستان موفق «آخرین نسل برتر» و نمایشنامه های معروف «ورگ» و «دلی بای و آهو» بود. اما انتشار رمان جاویدان «سمفونی مردگان» در سال ۱۳۶۸ بود که او را در ردیف برترین نویسندگان ایرانی قرار داد.
برخی از مهم ترین آثار عباس معروفی
رمان ها
- «سمفونی مردگان» (۱۳۶۸)
- «سال بلوا» (۱۳۷۱)
- «پیکر فرهاد» (۱۳۸۱)
- «فریدون سه پسر داشت» (۱۳۸۲)
- «ذوب شده» (۱۳۸۸)
- «تماما مخصوص» (۱۳۸۹)
- «نام تمام مردگان یحیاست» (۱۳۹۷)
مجموعه داستان های کوتاه
- «عطر یاس» (۱۳۷۱)
- «دریا روندگان جزیره آبی تر» (۱۳۸۲)
- «شاهزاده برهنه» (۱۳۹۷)
- «چرخ گردون با گل ریز عباس پور» (۲۰۱۵)
نمایشنامه ها
- «دلی بای و آهو» (۱۳۶۶)
- «آونگ خاطره های ما (سه نمایشنامه)» (۱۳۸۲)
- «و خدا گاو را آفرید» (۱۳۹۷)
شعر
- «نامه های عاشقانه و منظومه عین القضات و عشق» (۲۰۱۱)
- «چهل ساله تر از پیامبر» (۲۰۱۸)
مقالات
خواندن عباس معروفی را از کجا شروع کنیم؟
بهترین ترتیب برای خواندن تمام آثار یک نویسنده، مطالعه کتاب های او بر اساس تاریخ انتشار یا تاریخ نگارش آن ها است. این کار علاوه بر این که تمام کتاب ها را پوشش می دهد، باعث شناخت همه جانبه شخصیت و مسیر رشد هنری نویسنده شده و همچنین تاثیر اتفاقات تاریخی مختلف بر سبک و نویسندگی وی را روشن می کند.
اما از آن جا که ممکن است برخی فرصت کافی برای مطالعه نداشته باشند و یا تمام آثار یک نویسنده در بازار نشر موجود نباشد، بهتر است از مهم ترین ها شروع کرد. این امر در مورد عباس معروفی نیز صادق است.
به همین سبب در این مقاله فهرستی از بهترین کتاب های این نویسنده، که در ایران اجازه انتشار دارند، گردآوری و معرفی شده است که شناخت نسبتا خوب و کاملی از این نویسنده به دست می دهند.
«سمفونی مردگان» (۱۳۶۸)
«سمفونی مردگان» بدون شک مهم ترین و شناخته شده ترین رمان «عباس معروفی» می باشد که نام این نویسنده را جاودانه کرد. معروفی در این رمان با بکارگیری سبک «جریان سیال ذهن»، و داستانی با درونمایه دراماتیک و عاشقانه، شاهکاری آفرید که نه تنها در ایران او را به شهرت رساند، بلکه در خارج از کشور نیز نامش را بر سر زبان ها انداخت.
معروفی برای نگارش این رمان از داستان مذهبی هابیل و قابیل الهام گرفته و به عقیده برخی منتقدان آن را با تاثیر از رمان «خشم و هیاهو» اثر «ویلیام فاکنر» نوشته است. داستان این رمان در دوره جنگ جهانی دوم و در شهر اردبیل می گذرد. هسته اصلی داستان، کشمکش یک جوان روشنفکر و عاشق پیشه با خانواده سنتی پدرسالارش است.
این رمان چهار فصل دارد که هر فصل از زبان یک راوی روایت می شود. «جابر اورخانی» تاجر خشکبار در بازار اردبیل است که با همسر و چهار فرزندش «یوسف»، «آیدین»، «آیدا»، و «اورهان» زندگی می کنند. هریک از این فرزندان سرنوشت متفاوتی دارند که در غم و اندوه مشترک اند.
چنانچه از حال و هوای این کتاب خوشتان آمده است، احتمالا خواندن مقاله «اگر کتاب سمفونی مردگان را دوست داشتید، این کتاب ها را نیز بخوانید» را نیز دوست داشته باشید.
«سال بلوا» (۱۳۷۱)
دومین کتاب مشهور «عباس معروفی»، رمان تراژیک و عاشقانه «سال بلوا» است. این رمان داستان زندگی پرماجرای دختری مظلوم به نام «نوش آفرین» یا «نوشا» را روایت می کند که در زمانه پرآشوبی از نظر تاریخی و اجتماعی به سر می برد. نوشا تنها فرزند «سرهنگ نیلوفری» است که برای پیشرفت شغلی و خوشبختی دخترش به شهر سنگسر منتقل می شود.
اما هیچ چیز آن طور که آن ها انتظار دارند پیش نمی رود زیرا در مدت کوتاهی پس از سفر، سرهنگ از دنیا می رود. در همین روز ها، نوشا و جوان کوزه گری به نام «حسینا» عاشق هم می شوند اما حسینا تصمیم به ازدواج نداشته و نقشه های دیگری برای زندگی اش در سر دارد.
به همین دلیل نوشا به اولین خواستگار خود که تنها پزشک شهر است، جواب مثبت می دهد. زندگی زناشویی نوشا و دکتر بسیار سرد و همراه با بدبینی است، تا اینکه همین شک ها باعث درگیری شده و نوشا بیهوش می شود.
تمام داستان در هفت شبانه روزی که نوشا بی هوش است می گذرد و مرور خاطرات گذشته او می باشد. معروفی در این رمان به شرایطی چون مردسالاری، شکاف طبقاتی و عشق ممنوعه انتقاد کرده است.
«پیکر فرهاد» (۱۳۸۱)
«عباس معروفی » این بار در یکی از «ادبی ترین» رمان هایش، با عنوان «پیکر فرهاد»، خود را با سبک نوآورانه «پست مدرنیسم» به چالش کشیده است. این رمان، اثری انسانی است که با نگاه به معضلات جامعه نوشته شده.
او در این داستان شخصیت زنان معروف ادبیات و تاریخ را محور روایت خود قرار داده و از رنج های مشترک آن ها سخن گفته است. معروفی با اشاره های مستقیم و غیر مستقیم به آثار برتر نویسندگان مورد علاقه اش و با بکارگیری تکنیک بازی های زمانی، به رمانش حس و حالی رویا گونه و جذابیت بسیاری بخشیده است.
داستان این رمان یک مونولوگ (تک گویی) بلند است که از زبان شخصیت زن داستان بیان می شود؛ زنی که یک جا نقاشی زن روی کوزه در بوف کور است، جای دیگر یک زن در عصر ساسانیان و جایی هم یک زن امروزیست. بسیاری از منتقدان «پیکر فرهاد» را اقتباسی از «بوف کور» اثر «صادق هدایت» می دانند و برخی نیز آن را ادای دین «معروفی» به «هدایت» تلقی کرده اند.
اگر به داستان هایی در این سبک علاقه دارید، خواندن مقاله «از مکتب ادبی پست مدرنیسم چی بخونم؟» نیز به شما پیشنهاد می شود.
«دریاروندگان جزیره آبیتر» (۱۳۸۲)
یکی از بهترین مجموعه داستان های عباس معروفی «دریاروندگان جزیره آبیتر» نام دارد که از چهار کتاب مختلف با عنوان «عطر یاس»، «آخرین نسل برتر»، «برش های کوچک» و «چند داستان دیگر» تشکیل شده و در مجموع ۳۳ داستان کوتاه را دربر گرفته است.
اغلب داستان های این کتاب در دوران پس از جنگ تحمیلی می گذرند و زندگی افرادی را دنبال می کنند که به نوعی زندگی شان با جنگ گره خورده است . شخصیت های این قصه ها، همچون تمام آثار معروفی، به نوعی از چیزی رنج می برند و روحیه خاصی دارند که آن ها را از دنیای اطراف شان جدا می کند.
«آونگ خاطره ما (سه نمایشنامه)» (۱۳۸۲)
این کتاب در بر گیرنده سه نمایشنامه با عناوین «آونگ خاطره های ما»، «دلی بای و آهو» (۱۳۶۶)، و «ورگ» (۱۳۶۵) می باشد که دو تا از آن ها قبلا به صورت جداگانه منتشر شده بودند. همچنین نمایشنامه «آونگ خاطره های ما» ظاهراً در سال ۱۳۷۴ با عنوان «خدا گاو را آفرید» نوشته شده بود که بنا به دلایلی منتشر و اجرا نشد.
عنوان این کتاب از نمایشنامه «آونگ خاطره های ما» برگرفته شده است که داستان آن در یک مغازه ساعت فروشی می گذرد. ماجرا از جایی آغاز می شود که یک مرد با ظاهری آراسته وارد مغازه می شود و با سخنان خود درباره سیاست طوری صاحب مغازه را اغوا می کند، که او نمی تواند در مقابل سرقت آشکار ساعت های قدیمی و قیمتی خود واکنشی نشان دهد.
یکی دیگر از نمایشنامه های کتاب با نام «ورگ»، در سنگسر، شهر آبا و اجدادی عباس معروفی می گذرد. داستان این نمایشنامه درباره نقد قدرت و ماجرای به جانشینی رسیدن یکی از اعضای قبیله به جای رییس فعلی آن است.