آشنایی کامل با رشته علوم آزمایشگاهی

معرفی رشته علوم آزمایشگاهی

رشته علوم آزمایشگاهی یکی از رشته های محبوب بین رشته های حیطه پیراپزشکی می باشد که در چند سال اخیر داوطلبان زیادی را به خود جذب کرده است. این رشته در زیرگروه یک علوم تجربی قرار دارد و هدف نهایی آن آنالیز و آزمایشات خون، مایعات و بافت های بدن انسان در جهت تشخیص بیماری ها، درمان و حفظ سلامتی افراد می باشد. با توجه به نقش بسیار مهمی که این رشته در سلامت جامعه و تشخیص پزشکان بر عهده دارد، می توان گفت این رشته از اهمیت بالایی در عرصه درمان برخوردار می باشد.

رشته علوم آزمایشگاهی در مقطع کارشناسی پیوسته شامل ۱۳۰ واحد درسی می باشد که ۱۶ واحد آن به کارآموزی در مراکز درمانی اختصاص دارد. فارغ التحصیلان این رشته باید بتوانند در انجام کارهای عملی و آزمایشگاهی به خوبی عمل کنند و همچنین نسبت به آزمایش های خاصی همچون ادرار و مدفوع و سایر بو های نامطلوب حساسیت زیادی نداشته باشند و همچنین به دروسی همچون شیمی و زیست علاقه کافی داشته باشند.

رشته علوم آزمایشگاهی در ایران تا مقطع دکترا به صورت ناپیوسته تدریس می شود و فارغ التحصیلان آن می توانند در زمینه های خون شناسی، ایمنی شناسی، بیوشیمی بالینی، ژنتیک، بافت شناسی، باکتری شناسی، انگل شناسی و قارچ شناسی فعالیت کنند و ادامه تحصیل دهند.

دروس رشته علوم آزمایشگاهی

همانطور که گفته شد در مقطع کارشناسی پیوسته علوم آزمایشگاهی دانشجویان باید ۱۳۰ واحد تحصیلی را بگذرانند که ۱۶ واحد آن کارآموزی در عرصه می باشد و ما بقی واحد ها به شرح زیر می باشد:

دروس عمومی : 22 واحد

• مبانی نظری اسلام
• اخلاق اسلامی
• انقلاب اسلامی
• تاریخ و تمدن اسلامی
• آشنایی با منابع اسلامی
• جمعیت و تنظیم خانواده
• ادبیات فارسی
• زبان عمومی
• تربیت بدنی 1 و 2

دروس پایه : 31 واحد

• فیزیک عمومی و آزمایشگاه فیزیک عمومی
• فیزیولوژی نظری و فیزیولوژی عملی
• فیزیک حیاتی
• شیمی عمومی و آزمایشگاه شیمی عمومی
• بافت شناسی نظری و آزمایشگاه بافت شناسی
• بیوشیمی عمومی و آزمایشگاهی بیوشیمی عمومی
• بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی
• روانشناسی عمومی
• زیست شناسی سلولی و مولکولی
• کامپیوتر
• آناتومی نظری
• آناتومی عملی
• آمار حیاتی 

دروس اختصاصی : 61 واحد

• بیوشیمی پزشکی 1 و آزمایشگاه بیوشیمی پزشکی 1
• اصول ایمنی و حفاظت در آزمایشگاه
• خون شناسی 1 و آزمایشگاه خون شناسی 1
• میکروب شناسی عمومی و آزمایشگاه میکروب شناسی عمومی
• اصول فنی و نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی
• انگل شناسی 1 (کِرم ها) و آزمایشگاه انگل شناسی 1
• ایمونوهماتولوژی و آزمایشگاه ایمونوهماتولوژی
• ایمنی شناسی پزشکی و آزمایشگاه ایمنی شناسی پزشکی
• هورمون شناسی و آزمایشگاه هورمون شناسی
• ویروس شناسی پزشکی و آزمایشگاه ویروس شناسی پزشکی
• قارچ شناسی پزشکی و آزمایشگاه قارچ شناسی پزشکی
• انگل شناسی 2 (تک یاخته و حشره شناسی پزشکی) و آزمایشگاه انگل شناسی 2
• خون شناسی 2 و آزمایشگاه خون شناسی 2
• آسیب شناسی عمومی و آزمایشگاه آسیب شناسی عملی
• اصول مدیریت و قوانین آزمایشگاه
• روش های کنترل کیفی در آزمایشگاه های بالینی
• بیوشیمی پزشکی 2 و آزمایشگاه بیوشیمی پزشکی 2
• باکتری شناسی پزشکی و آزمایشگاه باکتری شناسی پزشکی
• فارماکولوژی
• آشنایی با بیماری های داخلی
• سم شناسی و آزمایشگاه سم شناسی
• ژنتیک پزشکی
• سمینار
• متون انگلیسی و ترمینولوژی پزشکی

وضعیت بازار کار و میانگین در آمد رشته علوم آزمایشگاهی

رشته علوم آزمایشگاهی همانند سایر رشته های حیطه درمان و پزشکی دارای بازار کار نسبتا مناسبی می باشد. فارغ التحصیلان این رشته می توانند در موقعیت های شغلی متفاوتی که برای آنها وجود دارد به فعالیت بپردازند که تعدادی از آنها عبارتند از:

• آزمایشگاه های بالینی بیمارستان های دولتی و خصوصی
• آزمایشگاه های مراکز بهداشتی درمانی
• آزمایشگاه های تشخیص طبی خصوصی و غیر خصوصی
• انستیتوها و مراکز تحقیقاتی و آموزشی
• کارخانه های تولید وسایل و مواد آزمایشگاهی
• شرکت های پخش فراورده های بیولوژیکی و آزمایشگاهی
• پزشکی قانونی
• سازمان انتقال خون

همچنین در صورت ادامه تحصیل در گرایش های مختلف رشته علوم آزمایشگاهی می توانند در مراکز مختلفی فعالیت کنند که وابسته به گرایش آنها می تواند متفاوت باشد. به طور کلی می توان گفت که با توجه به مهارت، میزان تحصیلات و تجارب فارغ التحصیلان این رشته بازار کار مناسبی برای آنها وجود دارد و می توانند در طیف گسترده ای از مشاغل فعالیت کند.

در رابطه با در آمد کارشناسان حوزه علوم ازمایشگاهی باید گفت که بسته به محل کار و تجارب و تحصیلات آنها می تواند متفاوت باشد و نمی توان عدد دقیقی را به عنوان حقوق فارغ التحصیلان این رشته تعیین کرد. آنها اگر در بخش های دولتی مشغول به کار شوند، حقوقی مطابق با قوانین هر ساله دولت ها دریافت می کنند و اگر در مراکز خصوصی فعالیت کنند مبالغ متفاوتی را دریافت می کنند که به طور میانگین حدود 5 تا 10 میلیون تومان (طبق سال 1400) می باشد. باید توجه داشت که هر چه میزان تحصیلات در این زمینه بیشتر باشد زمینه های شغلی بیشتری فراهم شده و به مراتب درآمد بهتری نیز وجود خواهد شد. به طور مثال برای دارندگان مدرک دکتری این رشته که البته سرمایه های اولیه مالی و انسانی را داشته باشند، امکان تاسیس آزمایشگاه پس از اخذ مجوزهای لازم وجود دارد که میزان درآمد آن نسبت به سایر کارها در این زمینه بسیار بیشتر می باشد و در سال 1400 به طور میانگین حدود 30 میلیون تومان در ماه بوده است.

توانایی های لازم برای تحصیل و فعالیت در رشته علوم آزمایشگاهی

با توجه به شرایط و محیط های کاری خاص رشته علوم آزمایشگاهی، کارشناسان آن باید در زمینه های زیر توانایی کافی را داشته باشند تا بتوانند به نحو احسن در این زمینه فعالیت کنند:

• علاقه به دروسی مانند شیمی و زیست
• نداشتن حساسیت به مواد شیمیایی و آزمایشگاهی
• علاقه مند به کار با لوازم و دستگاه های آزمایشگاهی
• داشتن صبر و حوصله زیاد
• آمادگی روحی و بدنی و سلامت جسمانی

دوره طرح جایگزین خدمت برای دانشجویان رشته علوم آزمایشگاهی

رشته علوم آزمایشگاهی نیز همانند رشته های پزشکی، دندانپزشکی، دارو سازی، پرستاری، رادیولوژی، اتاق عمل، هوشبری، فوریت های پزشکی، پرستاری دندانپزشکی از جمله رشته هایی است که طرح آنها اجباری (مورد نیاز ) است.  این طرح برای کسانی که به سربازی نرفته اند، سربازی محسوب می شود و لازم نیست آن ها بعد از طرح به خدمت سربازی بروند.

امکان ادامه تحصیل رشته علوم آزمایشگاهی در داخل و خارج کشور

در داخل کشور امکان ادامه تحصیل برای فارغ التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی تا مقطع دکتری وجود دارد. فارغ التحصیلان این رشته می توانند در گرایش های مختلفی در مقطع ارشد و دکتری ادامه تحصیل دهند که هر سال در دفترچه های ثبت نامی سازمان سنجش و وزارت بهداشت به طور دقیق مشخص می شوند. همچنین در بخش بعدی شما می توانید مهم ترین گرایش های موجود در این زمینه را مطالعه کنید.

همچنین در خارج از کشور با توجه به اهمیت بهداشت و سلامت و تشخیص سریع بیماری ها در سراسر دنیا، تمایل زیادی برای جذب دانشجو در دانشگاه های مختلف وجود دارد، اما ممکن است گرایش ها و اسامی آن ها در هر دانشگاه کمی متفاوت باشد. دانشگاه های اروپایی معمولا ظرفیت پذیرش کمتری دارند و بهترین دانشگاه ها و پذیرش بیشتر را در کشورهای آمریکا و کانادا می توان یافت. همچنین کشور های آلمان، اتریش، ترکیه، سوئد، کانادا، آمریکا، استرالیا و مالزی از جمله کشورهایی هستند که جایگاه مناسبی برای اشتغال فارغ التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی و یا تحصیل در مقاطع مختلف این رشته را فراهم کرده اند.

لازم به ذکر است که همانند سایر رشته ها در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی، نیاز به شرکت در آزمون های بین المللی و معتبر زبان خارجی دارید.

گرایش های رشته علوم آزمایشگاهی در مقاطع تحصیلات تکمیلی