استراتژی‌های راحت شدن یادگیری دروس
مقدمه
دانستن کارآمدترین استراتژی‌هایی که به راحت‌تر شدن یادگیری کمک می‌کنند، به شما در بهینه‌سازی تلاش‌هایتان در مطالعه دروس پیچیده‌ای مثل فیزیک، ریاضی، شیمی و زیست یا یاد گرفتن یک زبان جدید، کمک می‌کند.
اگر شما هم مثل دانش‌آموزان دیگر، قصد دارید در کمترین زمان، بیشترین بازدهی را داشته باشید، باید بدانید که در یادگیری دروس مهم، سرعت یادگیری، تنها فاکتور مهم نیست. بلکه توانایی به یادآوردن اطلاعات آموخته شده و استفاده از آن‌ها در موقعیت‌های مختلف هم اهمیت دارد. اما چطور می‌توانیم یادگیری دروس را برای خود ساده‌تر کنیم؟
1.محیط اطراف خود را مرتب کرده و از عوامل پرت‌کننده حواس دوری کنید
داشتن یک محیط مخصوص برای مطالعه که هیچ عاملی برای پرت کردن حواستان در آن نبوده و به شما اجازه می‌دهد با بازدهی بیشتری درس بخوانید، اهمیت زیادی دارد. وقتی به محیط مطالعه خود قدم می‌گذارید، می‌دانید که برای مطالعه آنجا هستید و همین ذهنیت به شما برای مطالعه، انگیزه می‌دهد.
جمله «اتاق مرتب به ذهن منظم منجر می‌شود.» را جدی بگیرید. اطمینان حاصل کنید که چیزهایی که حواستان را پرت می‌کنند، در محیط مطالعه‌تان وجود ندارند؛ برای مثال باید روی میزتان فقط لوازم ضروری قرار گرفته و گوشی تلفن هوشمندتان دور از دسترس باشد.
هر چیزی که بتواند تمرکزتان را بهم بزند، نباید روی میز قرار بگیرد. دیگر عواملی که باعث کاهش بازدهی می‌شوند، عبارتند از: وقفه‌های بی‌مورد، سروصدا، انجام چندکار باهم و شبکه‌های اجتماعی. با کمی تمرین می‌توانید به راحتی روی کار خود تمرکز کرده و این عوامل پرت‌کننده حواس را نادیده بگیرید.
2.یک برنامه مطالعاتی بچینید
یکی از موثرترین راهکارهای یادگیری، چیدن یک برنامه زمانی و مطالعاتی است. با این کار می‌توانید زمان خود را مدیریت کرده و به اهداف یادگیری خود دست یابید
یک برنامه مطالعاتی می‌تواند:
- با اختصاص زمان برای مطالعه و یادگیری، به شما انگیزه دهد.
- با برنامه‌ریزی از قبل، باعث نظم در انجام کار، سرگرمی و دیگر تعهدات خواهد شد.
- باعث می‌شود برای انجام وظایف مختلف، زمان کافی داشته باشید و همه کارها به دقیقه نود محول نشود.
از نکات مهمی که باید در زمان برنامه‌ریزی رعایت کنید، اختصاص دادن زمان اضافه برای انجام هر مورد است. به هر حال ممکن است میزان زمان لازم برای هر کاری را کمتر تخمین بزنید و در نظر گرفتن زمان اضافه، می‌تواند به کاهش استرس ناشی از کمبود زمان کمک کند.
برای مثال زمان آمادگی مطالب برای هر ارائه را دو روز قبل از موعد آن در نظر بگیرید تا بتوانید همه مباحث را دوباره از اول بررسی کرده و مطالب آماده شده را مرور کنید. در برنامه خود، به صورت منظم، زمانی را به استراحت اختصاص دهید. ذهن شما فقط برای مدت محدودی قادر به تمرکز است و بعد از آن اطلاعات خوانده شده دیگر در ذهن، ذخیره نمی‌شوند.
برای مثال می‌توانید تکنیک پومودورو را امتحان کنید، در این تکنیک باید 25 دقیقه را به مطالعه و تمرکز بپردازید و بعد از آن 5 دقیقه استراحت کنید، بعد از اینکه 4 بار این فرآیند را انجام دادید می‌توانید برای مدت طولانی‌تری استراحت کنید.
در نظر داشته باشید که میزان توانایی ذهنی و تمرکز هر شخص در ساعات مختلف روز، متفاوت است. به همین دلیل باید تعین کنید که در طول روز می‌توانید بهتر مطالب را یاد بگیرید یا در ساعات بعد از ظهر و شب، تمرکز بیشتری دارید و ساعات مطالعه خود را بر طبق آن تعیین کنید.
3.روش‌های مطالعاتی مختلف را امتحان کنید
بین اطلاعات جدید و آموخته‌های قبلی، ارتباط برقرار کنید
یکی از راه‌های موثر برای یادگیری راحت‌تر، برقراری پیوند بین اطلاعاتی که از قبل از در ذهن دارید و اطلاعات جدید است. برای مثال اگر می‌خواهید زبان جدیدی یاد بگیرید، برای راحت‌تر به یادآوردن اطلاعات جدید، بین لغات و گرامر زبان جدید با زبان مادری‌تان ارتباط برقرار کنید.
از روش‌های حفظی متداول استفاده کنید
یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای حفظ کردن اطلاعات زیادی که به راحتی در ذهن نمی‌مانند، ساختن اشعار ساده یا استفاده از روش‌هایی مانند سرواژه‌سازی است. برای مثال برای حفظ کردن شبه فلزات جدول تناوبی، جمله «صبا بسیجی است» پیشنهاد می‌شود که نشان‌دهنده حروف اول عناصر (SB, B, Si, Ge, As) است.
آنچه را که آموخته‌اید، آموزش دهید
افرادی که در زمینه‌های آموزشی، کار می‌کنند، می‌دانند که از بهترین روش‌ها برای یادگیری مطالب، آموزش آن به دیگران است. برای آموزش مباحث به دیگران، ابتدا باید اطلاعات را به زبان خود بیان کنید و این کار به تنهایی باعث ثبت و ماندگاری آن در ذهنتان خواهد شد.
اگر در اطرافیانتان، شخصی برای آموزش نیست، راهی پیدا کنید که اطلاعات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید؛ برای مثال می‌توانید یک وبلاگ بنویسید یا آن را به صورت یک ویدیو در شبکه‌های اجتماعی در اختیار دیگران بگذارید.
4.روش‌های مختلف را برای یادگیری، امتحان کنید
از دیگر مواردی که به یادگیری سریع‌تر کمک می‌کند، استفاده از روش‌های مختلف یادگیری است. برای مثال اگر شروع به مطالعه مطالب از روی کتاب کرده‌اید، سعی کنید پادکست یا ویدیویی مرتبط با مبحث موردنظر پیدا کنید و اطلاعات را در به صورت‌های مختلف در ذهن خود جای دهید.
برای مثال اگر در حال یادگیری یک زبان جدید هستید، سعی کنید روش‌های جدیدتر مثل دیدن فیلم‌های زبان اصلی و گوش دادن به فایل‌های صوتی آموزشی زبان موردنظر را امتحان کنید. علاوه بر خواندن کتاب‌های درسی و تحقیق در کتابخانه، به کارگیری اطلاعات یا مهارت‌های آموخته شده، یکی از مهم‌ترین روش‌های موثرتر یادگیری است.
اگر سعی دارید مبحث جدیدی از زیست، فیزیک یا شیمی را یاد بگیرید، بهتر است آزمایش‌های مربوط به آن مبحث را در مدرسه یا خانه امتحان کنید. اگر سعی دارید زبان دیگری را بیاموزید، سعی کنید با کسانی که مهارت بیشتری در آن زبان دارند، صحبت کنید. در هر درسی، سعی کنید آموخته‌های نظری را به صورت عملی درآورده و به این روش آن را در ذهن خود ماندگارتر کنید.
5.کلاس‌هایتان را نپیچانید!
اگر واقعا قصد دارید سریع‌تر و راحت‌تر مطالب را بیاموزید، بهتر است در طول ترم، غیبت نکنید. غیبت کردن باعث می‌شود شکافی بزرگ بین آموخته‌ها و در یادداشت‌هایتان به وجود بیاید و از سایر همکلاسی‌هایتان جا بمانید. به آموزش‌های معلمتان به دقت گوش کنید و تکالیف تعیین شده را انجام دهید. شرکت در کلاس درس، از روش‌هایی است که در انتها، خواندن و مرور درس‌ها را برایتان ساده‌تر می‌کند.
اگر غیبت کردید، بهتر است قبل از کلاس بعدی، از هم‌کلاسی‌تان جزوه‌هایش را بگیرید و مطالب آموخته شده آن روز را به یادداشت‌هایتان اضافه کنید. همچنین می‌توانید از او بخواهید که مباحث مربوطه را برایتان توضیح دهد تا برای جلسه بعد آمادگی بیشتری داشته باشید.
6.در کلاس فعال باشید
معلم شما، منبعی غنی از علم است که می‌توانید از آن استفاده کنید! در طول کلاس و حتی بعد از آن، سوال‌های خود را از معلمتان بپرسید. مطمئن باشید معلمتان از این که می‌تواند مطالب گیج‌کننده را برایتان شفاف‌تر کرده و سوال‌هایتان را پاسخ دهد، خوشحال خواهد شد. با سوال پرسیدن در واقع معلم متوجه می‌شود که در طول کلاس، به دقت به حرف‌هایش گوش می‌کنید و از شما به عنوان دانش‌آموزی فعال، یاد خواهد کرد.
علاوه بر سوال پرسیدن، برای اینکه بتوانید ذهنتان را در طول کلاس، فعال نگه دارید، یادداشت‌برداری کنید. با این روش هم می‌توانید توانایی فعالانه گوش دادنِ خود را تقویت کرده و هم به انتقال اطلاعات به حافظه بلندمدت در طول کلاس، کمک کنید. بعد از کلاس می‌توانید از یادداشت‌هایتان برای آمادگی در برابر امتحانات و انجام تکالیف استفاده کنید.
7.با تکرار، مطالبی که یاد گرفته‌اید در ذهن ماندگار می‌شود
ممکن است حجم زیادی از مطالب را در یک شب بخوانید اما بعد از چند روز آن را فراموش کنید. این مسئله به این دلیل اتفاق می‌افتد که اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت منتقل نشده‌اند. برای این انتقال لازم است مواردی که یاد گرفته‌اید را چندین بار مرور کنید تا به راحتی اطلاعات را در آینده نیز به یاد بیاورید.
می‌توانید نکات مهم درسی را جدا کرده، در جزوه‌ای بنویسید و چند بار قبل از رفتن به خواب، بخوانید یا اطلاعات مهم‌تر را بالای میزتان بچسبانید تا به صورت ناخودآگاه هر چند وقت یکبار آن‌ها را مرور کرده و به ذهن بسپارید.
8.حافظه‌تان را تقویت کنید
برای آنکه حافظه‌تان را تقویت کنید، راهکارهای زیادی وجود دارد. برای مثال می‌توان به افزایش تمرکز، ساختاربخشی به شیوه مطالعه و نخواندن حجم زیادی از مطالب در مدت زمانی کوتاه، اشاره کرد. علاوه بر این چند روش، در لیست زیر با استراتژی‌هایی آشنا می‌شوید که در بهبود حافظه، اثرگذارند:
- به صورت مرتب ورزش کنید، ورزش علاوه بر کمک به حفظ سلامت بدن، توانایی ذهنی و تمرکز را هم تقویت می‌کند.
- با دیگران، تعامل داشته باشید.
- به اندازه کافی بخوابید. خوابیدن به مغز کمک می‌کند اطلاعاتی که دریافت کرده را دسته‌بندی و ذخیره کند؛ بنابراین اگر خواب کافی داشته باشید، به مغز کمک می‌کنید تا در حفظ اطلاعات، بهتر عمل کند. از سوی دیگر، کم‌خوابی باعث ضعف در عملکرد مغز و یادگیری می‌شود.
- عوامل پرت‌کننده حواس را حذف کنید تا بهتر بتوانید بر مبحثی که مطالعه می‌کنید، تمرکز کنید.
- مرتب کردن اطلاعاتی که می‌خوانید، کمک می‌کند آن را راحت‌تر به یاد بیاورید.
- از لوازم کمک‌آموزشی دیداری مثل عکس، گراف و چارت کمک بگیرید.
- از روی مطالب، با صدای بلند بخوانید.
اگر زمان زیادی ندارید، بهتر است چند استراتژی را با هم ترکیب کرده و به صورت همزمان انجام دهید. برای مثال می‌توانید به یک پادکست آموزشی در حین پیاده‌وری گوش دهید یا به یک گروه درسی برای مرور و آموزش دروسی که آموخته‌اید، ملحق شوید.
9.یادداشت‌برداری کنید
چه در کلاس باشید یا به تنهایی به مطالعه دروس بپردازید، یادداشت‌برداری از روش‌هایی است که اطلاعات را در ذهنتان تثبیت می‌کند. توجه داشته باشید که با نوشتن جزوه یا یادداشت‌برداری نکات آموخته شده به صورت فیزیکی، اطلاعات نسبت به زمانی که آن را تایپ می‌کنید، بیشتر در ذهنتان می‌ماند.
تحقیقات نشان داده است که تایپ کردن نسبت به نوشتن، روش سریع‌تری است اما همین موضوع باعث می‌شود دانش‌آموزان کمتر به آنچه که می‌شنوند، فکر کنند و فرصت نداشته باشند که آن را به زبان خود بنویسند. به همین دلیل هم اطلاعات کمتر در ذهن تثبیت خواهد شد.
می‌توانید بعد از کلاس، جزوه‌تان را بازنویسی کنید؛ زیر نکات مهم‌تر خط بکشید و از انواع نمودار و فلوچارت برای ساده‌تر کردن نکات پیچیده‌تر استفاده کنید. در حین مطالعه جزوه هم می‌توانید از آن، سوالاتی مطرح کنید که بعد از مطالعه به آن‌ها بازگشته و پاسخ دهید. با این راهکارها تعامل بیشتری با مطالب برقرار خواهید کرد و می‌توانید راحت‌تر درس را به خاطر بسپارید.
10.به خاطر داشته باشید که هیچ‌کس کامل نیست
از اشتباه کردن نترسید. تحقیقات نشان می‌دهد که در واقع اشتباه کردن در زمان یادگیری می‌تواند به بهبود نتایج به دست‌آمده، کمک کند. به خصوص اگر سعی کنید که اشتباه خود را برطرف کرده و دلیل آن را شناسایی کنید.
برای بالاتر بردن انگیزه، بهتر است هر چند وقت یکبار و با دستیابی به اهدافتان، به خود جایزه بدهید. از طرف دیگر، سرزنش کردن خود در زمان عدم موفقیت، فایده چندانی ندارد. در میان برنامه‌ریزی‌هایتان برای مطالعه، کارهایی را بگنجانید که از انجامشان لذت می‌برید و در حین درس خواندن، با فکر کردن به آن‌ها به خود انگیزه بدهید. برای مثال می‌توانید با دوستانتان به طبیعت بروید یا با سگتان پیاده‌روی کنید.
نتیجه گیری
واضح است که نمی‌توانید همه این راهکارها را به صورت همزمان انجام دهید و باید از بینشان، آن راهکاری که برایتان موثرتر است را انجام دهید. علاوه بر آن، بهتر است شجاعت به خرج داده و یک راهکار جدید را هم امتحان کنید. شاید این راهکار جدید، بتواند روش یادگیری شما را متحول کند.
شما چه راهکارهایی برای یادگیری آسان‌تر دروس در ذهن دارید؟ روش‌های خود را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.