بررسی و مقایسه تطبیقی ترجمه‌ های مختلف رمان «طاعون»

رمان «طاعون» یکی از مشهورترین آثار آلبر کامو است که در سال 1947 منتشر شد. این رمان متعلق به دوره دوم نویسندگی کامو (چرخۀ طغیان یا عصیان) می باشد. درون مایۀ رمان طاعون شبیه برخی دیگر از آثار کامو، مانند کتاب «انسان طاغی» (عصیانگر) و نمایشنامۀ «صالحان» می باشد. این رمان، فضایی بسیار تیره و تار با درون مایه ای فلسفی، نمادین و روانشناسانه دارد. متن رمان طاعون تا حد خوبی راحت خوان است اما خواندن تفسیر و نقد برای این رمانِ نسبتا نمادین و لایه لایه، بسیار مفید می باشد.

رمان طاعون با ترجمۀ رضا سیدحسینی (نشر نیلوفر)

رضا سید حسینی نویسنده و مترجم پیشکسوت و کهنه کار ایرانی بود. سیدحسینی آثار تالیفی بزرگی همچون کتاب «مکتب های ادبی» و ترجمۀ آثاری مانند «در دفاع از روشنفکران» از ژان پل سارتر را در کارنامه دارد.

این نسخه از رمان «طاعون» قدیمی ترین ترجمۀ موجود از آن است که اولین چاپ آن در سال 1345 و توسط انتشارات نیلوفر منتشر شده است. رضا سیدحسینی این رمان را به صورت مستقیم از زبان فرانسوی ترجمه کرده است. بنابر موضوعات اشاره شده، شاهد ترجمه ای دقیق، زبانی نسبتا قدیمی و روانیِ نثر متوسطی هستیم. انتقال لحن و محتوای نوشتار اصلی آلبر کامو نیز به خوبی انجام شده است. در خلال متن رمان، با تعداد بسیار کمی پانویسی مواجه می شویم و مترجم تقریبا، به اشاره به نام های لاتین اسامی خاص اکتفا کرده است. در ابتدای کتاب شاهد ترجمۀ نقدی مفصل از آندره موراوا از آلبر کامو و آثارش و همچنین ترجمۀ نامه ای از سمت نویسنده به رولان بارت برای نقد رمان طاعون هستیم. این مقدمۀ مفصل بسیار خواندنی و آموزنده است.

رمان طاعون با ترجمۀ اقدس یغمایی (نشر جامی)

ترجمۀ خانم اقدس یغمایی از رمان «طاعون»، به مراتب جدیدتر از ترجمۀ آقای سیدحسینی می باشد و تاریخ اولین چاپ آن به سال 1389 و انتشارات جامی بر می گردد. در چاپ سوم و سال 1396، این ترجمه با ویرایشی جدید منتشر شده است. خانم یغمایی نیز، این رمان را به صورت مستقیم از زبان فرانسوی ترجمه کرده است. به طور کلی، این نسخه از رمان (البته بعد از چاپ سوم) از دقت خوب و زبان امروزی تری برخوردار است. ترجمۀ اقدس یغمایی پانویسی های بیشتری دارد و علاوه بر اشاره به نام های لاتین اسامی خاص در خلال متن، توضیحاتی برای برخی از اصطلاحات و عبارت رمان نیز نوشته شده است. همچنین مترجم، در ابتدای کتاب مقدمه ای کوتاه و مفید برای نویسنده و آثارش نوشته است.

رمان طاعون با ترجمۀ حسین دهخدا (نشر روزگار)

اولین چاپ ترجمۀ حسین دهخدا از رمان «طاعون» در سال 1389 و توسط انتشارات روزگار منتشر شده است. متاسفانه از زبان مبدا ترجمۀ این اثر اطلاعات دقیقی در دست نیست. این نسخه از ترجمه متنی روان و امروزی دارد اما، مترجم بیشتر بر روی انتقال محتوا و ترجمه ای آزاد تر توجه داشته است تا نزدیک تر بودن به نوشتار اصلی رمان. در بسیاری از موارد، انحرافاتی جزئی از متن اصلی رمان مشاهده می شود. این نسخه از کتاب تنها یک پانویسی دارد که موجب می شود تا کمبود پانویسی برای برخی اصطلاحات حس بشود. این ترجمه دارای هیچگونه مقدمه، موخره یا تفسیری نمی باشد.

رمان طاعون با ترجمۀ پرویز شهدی (نشر مجید)

پرویز شهدی از مترجمان خوب و باسابقۀ زبان فرانسه به فارسی می باشد. او در رشته ی ادبیات تطبیقی در دانشگاه سوربن فرانسه تحصیل کرده است. پرویز شهدی تاکنون، آثار بسیاری را از نویسندگانی همچون آلبر کامو و فئودور داستایفسکی ترجمه کرده است.

پرویز شهدی رمان «طاعون» را به صورت مستقیم از زبان فرانسوی ترجمه کرده است. اولین چاپ این ترجمه در سال 1389 توسط انتشارات مجید منتشر شده است. زبان مورد استفاده توسط پرویز شهدی فارسیِ پاکیزه تری است که حال و هوایی ادبی و دلنشین را به خواننده منتقل می کند. این ترجمه از دقت و روانی بسیار بالایی برخوردار است و فقط در مواقعی، انتقال بهتر مفهوم عبارت و برگردان مناسبت تر متن به فارسی، اولویت بالاتری داشته است. تعداد پانویسی های این نسخه نیز کم می باشد. در ابتدای کتاب، پیشگفتاری زیبا و کوتاه برای نویسنده و آثارش نوشته شده است.

رمان طاعون با ترجمۀ کاوه میرعباسی (نشر چشمه)

کاوه میرعباسی مترجم مشهور و خوب ایرانی است که از زبان های انگلیسی، اسپانیایی و فرانسوی به فارسی ترجمه می کند. او رمان های بسیاری را از نویسندگان مشهوری مانند گابریل گارسیا مارکز و جورج اورول ترجمه کرده است. از جمله آثار ترجمه شده توسط او می توان به رمان های «1984»، «صد سال تنهایی» و «پدرو پارامو» اشاره کرد.

ترجمۀ کاوه میرعباسی جدیدترین ترجمۀ موجود از رمان «طاعون» است که اولین چاپ آن در سال 1398 در انتشارات چشمه منتشر شد. میرعباسی طاعون را به صورت مستقیم از زبان فرانسوی ترجمه کرده است و برای رفع برخی از ابهام ها و دقیق تر شدن ترجمه، با ترجمۀ انگلیسی و اسپانیایی آن مطابقت داده شده است. این ترجمه زبانی بسیار روان و امروزی تری دارد. انتقال لحن، محتوا و فرم نوشتار به خوبی انجام شده است. در این ترجمه، علاوه بر لیست کامل نام های لاتین اسامی خاص، چند پانویسی مفید و خوب برای بهتر درک شن متن نیز نوشته شده است. در ابتدای کتاب سخن بسیار کوتاهی از طرف مترجم برای رمان طاعون و ترجمۀ جدیدش نوشته شده است.

بخشی از متن پنج ترجمۀ مختلف رمان طاعون

ترجمۀ رضا سیدحسینی:

«از این لحظه به بعد، می توان گفت که طاعون گرفتاری همگانی ما شد. با وجود نگرانی و حیرتی که از این حوادث عجیب دست داده بود، هر یک از همشهریان ما مشغولیات عادی خود را تا حد امکان دنبال می کرد و طبعا این وضع می بایستی ادامه یابد»

ترجمۀ اقدس یغمایی:

«می توان گفت از این لحظه به بعد بیماری طاعون موضوعی همگانی شد. تا به آن روز با وجود تعجب و اضطرابی که این پیش آمد های شگفت برای همشهری های ما ایجاد کرده بود، هرکدام از آن ها کما فی السابق همچنان به کارهای همیشگی خود اشتغال داشتند. و بدون شک این امر می بایست ادامه یابد.»

ترجمۀ حسین دهخدا:

«کسی تردید نداشت طاعون شهر را درنوردیده بود. غافل گیری اولیه، سپس هشدارها و تردیدها و مقابله ها سپری شده بود. اعلان ها به در و دیوارها از استانداری و شهرداری چسبانیدن ها و بعد از چند روز دوباره غافل شدن ها سپری شده بود.»

ترجمۀ پرویز شهدی:

«از آن لحظه به بعد می توان گفت که قضیۀ طاعون دل مشغولی همۀ ما شد. تا آن موقع، به رغم غافلگیر شدن ها و نگرانی ها که این واقعۀ عجیب ایجاد کرده بود، هریک از همشهری هایمان، مانند گذشته به کار و اشتغال های روزمره اش ادامه داده بود.»

ترجمۀ کاوه میرعباسی:

«می توان گفت از آن لحظه به بعد همگی درگیر طاعون شدیم. تا آن هنگام هرکدام از همشهریان مان گرچه از رویدادهای غریبِ اطرافش یکه خورده و نگران بود، کسب و کارش را هرطور که می شد در مکان عادی اش ادامه داده بود.»