برترین رمان ها و نویسندگان مکتب سورئالیسم در ادبیات ایران و جهان

مکتب ادبی سورئالیسم چیست و چگونه شکل گرفت

مکتب سورئالیسم (فرا واقع گرایی) پس از دو اتفاق بزرگ جهانی، در فرانسه متولد شد؛ جنگ جهانی اول و انتشار نظریات زیگموند فروید. این مکتب واکنشی به مکتب رئالیسم بود و از مکتب های رمانتیسم و سمبولیسم تاثیر می پذیرفت. همچنین، اغلب نویسندگان این مکتب به ژانرهای گوتیک و رمانتیک سیاه نیز گرایش دارند. نویسندگان در مکتب سورئالیسم، همانطور که از اسمش پیداست، به دنبال چیزی (حقیقتی) فرای فهم و درک ضمیر خودآگاه بودند؛ چیزی که فقط در رویاها و اوهام به آن می توان دسترسی یافت. رویا، دیوانگی، امر شگفت و جادو (استفاده از ژانر فانتزی)، احتمال و تصادف، پراکندگی و گسستگی متن، طنز و تصاویر و اشیای سورئالیستی، از تکنیک ها و ویژگی های بسیار مهم در مکتب سورئالیسم است.

ذکر این نکته مهم است که آثار نویسندگان بعد از دوره رواج سورئالیسم، معمولا ترکیبی از این مکتب با مکتب ادبی مدرنیسم است. نویسندگان معاصر نیز با استفاده از ژانر فانتزی (خیالی)، دست به ساخت دنیاهای سورئال (فرا واقعی) در داستان هایشان می زنند ولی لزوما پیروِ مکتب سورئالیسم نیستند. در ادامه این مقاله، با تعدادی از شناخته شده ترین و در عین حال بهترین رمان ها و نویسندگان مکتب سورئالیسم آشنا خواهید شد.

بهترین کتاب ها و نویسندگان مکتب ادبی سورئالیسم

نادیا نوشته ی آندره برتون

رمان «نادیا» دومین کتاب آندره برتون، نویسنده و شاعر سورئالیستی فرانسوی است که برای اولین بار در سال 1928 منتشر شد. این رمان یکی از اولین و نمادی ترین آثار ادبی سورئالیستی می باشد. علارغم سبک کاملا سورئالیستی این رمان، بروتون قصه ملاقات واقعی اش را با شخصی به نام “نادیا” را دست مایه نوشتن این رمان قرار داده است. به نوعی این رمان یک نوشته نیمه خود زندگی نامه در خالص ترین شکل ممکن اش است.

نادیا در واقع خاطره ای غیر خطی از ذهن نویسنده است. راوی این رمان خاص و فانتزی، “آندره” نام دارد. آندره روزی در خیابان نادیا را مشاهده می کند و بلافاصله با او شروع به گفتگو می کند. کم کم و طی روزهای بعد، عشقی رمانتیک و جذاب بین این دو فرد جوانه می زند. طی ملاقات های جسته گریخته این دو فرد، کم کم اطلاعاتی محو از زندگی نادیا بر ملا می شود و در نهایت آندره متوجه می شود که نادیا، بیماری بستری شده در آسایشگاه روانی بوده است. این کتاب درباره زیبایی و هنر است و مانند این دو، دلپذیر و قابل تامل می باشد؛ علارغم عمر کوتاه ده روزه اش. آندره برتون با نوشتن رمان نادیا، اثری بدیع را در جهت ستایش ادبیات، هنر، زندگی و زیبایی خلق کرده است که برای فهم جملات و مفاهیم آن، نیازمند درکی فرای چارچوب های رئالیستی می باشد.

کافکا در کرانه نوشته ی هاروکی موراکامی

رمان «کافکا در کرانه» یکی از شناخته شده ترین و پرفروش ترین آثار ادبیات سورئالیستی معاصر می باشد که در سال 2002 منتشر شده است. این رمان برای هاروکی موراکامی، جایزه جهانی ادبیات فانتزی را به ارمغان آورده است. این رمان را می توان رمانی ترکیبی از مکتب های ادبی مدرنیسم، رئالیسم جادویی و سورئالیسم دانست. رمان کافکا در کرانه، دو خط داستانی موازی و مجزا دارد. کافکا در کرانه یکی از بهترین رمان های نمادین، لایه لایه و عمیق معاصر است که به دلیل سبک خاص و تلفیقی اش، طیف گسترده ای از خوانندگان را جذب خودش می کند.

خط داستانی اول (فصل های فرد رمان) در مورد پسری جوان به نام “کافکا تامورا” می باشد که از خانه گریخته است تا از پیشگویی مهیبی که لرزه به تمام بنیادهای فکری اش انداخته است (سرنوشتی مانند ادیپ یونانی) فرار کند. او در عین حال به دنبال مادر و خواهر خود نیز می گردد. خط داستانی دوم (فصل های زوج رمان) به پیرمردی مریض احوال به نام “ناکاتا” اختصاص داده شده است که آدمی ساده و کم هوش است. او پس از حوادث جنگ هرگز سلامتی کامل خود را باز نیافته است. هاروکی موراکامی نهایت هنر خود را زمانی نشان می دهد که داستان زندگی پیرمرد به داستان زندگی کافکا گره می خورد؛ آن هم در دنیایی که حیوانات حرف می زنند و ارواح نیز بین انسان ها به کارهای روزمره مشغول هستند!

قصر نوشته ی فرانتس کافکا

رمان «قصر» یکی از بهترین آثار، هرچند نیمه تمام، فرانتس کافکا می باشد که برای اولین بار در سال 1926 منتشر شد. این رمان را به نوعی می توان قسمت دوم و انتهای رمان «محاکمه» دانست؛ زیرا که در رمان محاکمه، شخصیت اصلی “یوزف ک.” (جوزف) نام دارد و در رمان قصر، شخصیت اصلی ک. نامیده می شود. در این اثر سیاه، کافکا نهایت توانایی خود را برای نشان دادن بیگانگیِ انسان معاصر نسبت به خود، دیگران و جهان به کار برده است. این رمان ساختاری نمادین و در بسیاری از مواقع، سورئالیستی دارد. در عین حال، رمان قصر اثری انتقادی نسبت به سیستم حاکم بر جهان معاصر نیز می باشد.

داستان از جایی شروع می شود که “ک.” به دهکده ای رسیده و قرار است به قصری در بالاترین نقطه ی آنجا برود. اما قصری که از آن حرف زده می شود قصری عادی با مقاماتی عادی نمی باشد. هیچکس اجازه ورود بدون اجازه به قصر را ندارد اما، هیچکس هم نمی داند چطور می تواند همچنین مجوزی را اخذ کند و به دنبال اخذ آن نیز نمی باشند. در ادامه داستان، نامه ای به دست ک. می رسد که در آن گفته می شود که اشتباهی رخ داده است و نیازی  به او وجود ندارد. این امر موجب ایجاد نوعی تعلیق و حس پوچی در زندگی ک. می شود اما شخصیت اصلی داستان، به این راحتی دست بردار قصر نیست؛ زیرا که شرایط بد مردم دهکده را دیده و سازگاری عجیب آن ها با چنین شرایطی خونش را به جوش آورده است.

ناهار لخت نوشته ی ویلیام اس. باروز

رمان «ناهار لخت» یکی از بحث برانگیزترین و تاثیر گذار ترین آثار ادبی معاصر در قالب مکتب ادبی پست مدرنیسم و سورئالیسم می باشد. این رمان را ویلیام اس. باروز، نویسنده هنجارشکن آمریکایی، در سال 1959 نوشته است. ناهار لخت سبک نوشتاری بسیاری خاصی دارد. این رمان از تکه نوشته هایی کوتاه و کم ارتباط به هم تشکیل شده است که در آن ها، رویداد ها، مکان ها و حالات مختلفی از شخصیت اصلی داستان، معتادی به نام “ویلیام لی” بازنمایی می شوند. بسیاری از تجریبات این رمان بر اساس زندگی واقعی نویسنده نوشته شده اند که این امر، موجب تاثیر دو چندان مطالب تند و انتقادی رمان بر مخاطبانش می شود.

ناهار لخت به طور کلی خط داستانی ثابتی ندارد و صرفا ماجراجویی های ویلیام لی (با نام های مستعار بسیار زیاد) در سفرش از آمریکا به مکزیک را بیان می کند. طی این نوشته های پراکنده، نویسنده به بسیاری از معضلات بزرگ جامعه معاصر نقد وارد می کند و در خلال نثر رکیک و گزنده ی رمان، اثری هنری-تخیلی و در عین حال بسیار جدید را خلق می کند.

بوف کور نوشته ی صادق هدایت

رمان «بوف کور» شناخته شده ترین اثر صادق هدایت است که در سال 1973میلادی و سال ها پس از نگارش آن، منتشر شد. رمان بوف کور در سبک سوررئالیسم نوشته شده و تک گویی یک راوی است که در انزوا و تنهایی به سر می برد. در واقع این رمان روایتی غیرقابل اعتماد دارد، به طوریکه خواننده در میان خیال و واقعیت سرگردان است. کتاب بوف کور با این جمله مشهور شروع می شود: «در زندگی زخم هایی هست که مثل خوره روح را در انزوا می خورد و می تراشد».

بسیاری رمان بوف کور را برجسته ترین اثر ایرانی قرن بیستم می دانند که منتقدان زیادی نمادها و لایه های پیچیده آن را شرح داده اند. بوف کور به 32 زبان زنده دنیا ترجمه شده است.