ژانر فانتزی (خیالی)

قبل از پرداختن به ژانر فانتزی باید گفت که 3 ژانر اصلیِ فانتزی، علمی-تخیلی و ترسناک زیر مجموعه‌هایی از یک مجموعه‌ی کلی‌تر و عمومی‌تر به نام ادبیاتِ نظری یا گمانه‌زن (Speculative) هستند. دنیای ادبیات گمانه‌زن دنیایی است که بیش‌ از آنکه بر اساس مبانی علمی و عقلی ساخته شده باشند، بر روی تخیلات، خلاقیت‌ها و گمانه‌زنی‌های ذهنی بنا شده است. هر 3 ژانر اشاره شده دارای مشترکات بسیاری هستند و در بسیاری از آثار ادبی با هم ادغام می‌شوند اما، در ژانر خیالی اغلب عناصر دنیاهای کاملا تخیلی و جادو، نقش بسیار پر رنگی را بازی می‌کنند. به طور کلی این ژانر هرگونه فضاسازی یا داستان‌پردازی بر اساس اتفاقات، موجودات یا حتی اشیای فراطبیعی (فراواقعی) را شامل می‌شود. در ادبیات داستانی، ژانر خیالی با ژانر علمی-تخیلی در عدم وجود درون‌مایه‌های علم محور و با ژانر ترسناک، در عدم وجود عناصر وحشت، تفاوت‌های اساسی دارد.

تاریخچه‌ی ادبیات خیالی به زمان‌های بسیار دور، مانند افسانه‌های کهن جن و پری در کشورهای مختلف یا قصه‌های اساطیر یونانی، برمی‌گردد اما از قرن 20 میلادی به بعد، استفاده از این ژانر بسیار رواج یافته است. ژانر فانتزی از گذشته تا به امروز پیوند عمیقی با ادبیات ماجراجویی خورده است؛ به صورتی که تعداد بی‌شماری از آثار ادبی در این ژانر را، بدون پرداخت به ماجراجویی‌های شخصیت‌های اصلی آن، نمی‌توان متصور شد؛ مانند داستان‌های هری پاتر از جی.کی.رولینگ یا ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب از لوییس کارول.

از دیگر آثار مشهور ژانر فانتزی می‌توان به رمان‌های شازده کوچولو از آنتون دو سنت اگزوپری، جادوگر شهر اُز از فرانک ال باوم، ماجرهای پینوکیو از کارلو کولودی و مجموعه داستان‌های هابیت و ارباب حلقه‌ها از جی آر آر تالکین، اشاره کرد.