مکتب سورئالیسم (فراواقع‌گرایی)

سورئالیسم (فراواقع‌گرایی) پس از دو اتفاق بزرگ، که نقش عقل را در دنیا کم‌رنگ می‌کرد، در فرانسه متولد شد: جنگ‌جهانی اول و انتشار نظریات فروید (که نقش ضمیر ناخودآگاه و رویا را نیز پررنگ کرد). این مکتب واکنشی به مکتب رئالیسم بود و از مکتب‌های رمانتیسم و سمبولیسم تاثیر می‌پذیرفت.

همچنین، نویسندگان این مکتب به ژانرهای گوتیک و رمانتیک سیاه نیز گرایش داشتند. سورئالیسم به نوعی برخورد روانی با ادبیات است؛ با این باور که دانستن واقعیتِ برتری که در جهان مادی وجود دارد و دستیابی به آن تنها از طریق مشاهده و اندیشه میسّر نیست، بلکه کشف و شهود در ضمیر ناخودآگاه، انسان را به سوی این واقعیت هدایت خواهد کرد.

نویسندگان در مکتب سورئالیسم، همانطور که از اسمش پیداست، به دنبال چیزی (حقیقتی) فرای فهم و درک ضمیر خودآگاه بودند؛ چیزی که فقط در رویاها و اوهام به آن دسترسی می‌توان یافت.

رویا، دیوانگی، امر شگفت و جادو (استفاده از ژانر فانتزی)، احتمال و تصادف، پراکندگی و گسستگیِ متن، طنز و تصاویر و اشیای سورئالیستی، از تکنیک‌ها و ویژگی‌های بسیار مهم در مکتب سورئالیسم است. ذکر این نکته مهم است که، آثار نویسندگان بعد از دوره‌ی رواج سورئالیسم معمولا ترکیبی از این مکتب با مکتب مدرنیستی است.

نویسندگان معاصر نیز با استفاده از ژانر فانتزی (خیالی) دست به ساخت دنیاهای سورئال (فراواقعی) در داستان‌هایشان می‌زنند و لزوما پیروِ مکتب سورئالیسم نیستند؛ در واقع، بیشتر از ژانر فانتزی استفاده می‌کنند تا پیروی از این مکتب ادبی. همچنین، مکتب سورئالیستی در هنر شهرتی فراوان یافت و یکی از بزرگان و مشاهیر این مکتب در هنرِ نقاشی سالوادار دالی بود.

نویسندگان شاخص و پیشگام مکتب مدرنیسم

آندره برتون، فیلیپ سوپو، پل الوار، لویی آراگون، لورکا، آدونیس، صادق هدایت (در برخی آثارمانند بوف کور) از شاخص‌ترین نویسندگان این مکتب هستند.

آثار ادبی‌ شاخص و معروف مکتب مدرنیسم

• میدان مغناطیسی اثر آندره برتون و فیلیپ سوپو
• پایتخت غم اثر پل الوار
• دهقان پاریسی اثر لویی آراگون
• بوف کور اثر صادق هدایت

رمان‌های معاصر مانند کافکا در کرانه از موراکامی، شهرهای نامرئی از ایتالو کالوینو و … را نیز می‌توان سورئالیستی خواند اما سبک (مکتب) اصلی آن‌ها چیزهای دیگری است.