کسانی که اهل خواندن رمان هایی از کشور آمریکای جنوبی هستند، قطعا نام خورخه ماریو پدرو بارگاس یوسا را شنیده اند. این نویسنده که به «ماریو بارگاس یوسا» معروف است، جدای از کار نوشتن رمان، به مشاغلی همچون مقاله نویسی، روزنامه نگاری و تدریس نیز مشغول است. او همچنین در عرصه فعالیت های سیاسی نیز دستی دارد.
این نویسنده در سال 1936، در آرکیپا به دنیا آمد و در حقیقت اهل کشور پرو است. او نتیجه یک ازدواج ناکام به شمار می آید. پدر و مادر یوسا پنج ماه بعد از تولد او از یکدیگر طلاق گرفتند. او دوران کودکی خود را تا سن ده سالگی در نزد مادر و در کشور بولیوی گذراند و بعد، در سال 1946، پس از آنکه پدربزرگش مقام دولتی مهمی در پرو به دست آورد، به این کشور بازگشت.
ماریو بارگاس یوسا در سن چهارده سالگی به اجبار پدرش به دبیرستان نظامی رفت. اما این اجبار باعث شد که ایده اولین رمانش را در ذهن شکل دهد. نگرشی که از اندیشه های داروین در ذهن این نویسنده شکل گرفته است، که نتیجه همین دوران است. پس از مدتی یوسا تحصیلاتش را در رشته هنرهای آزاد ادامه داد و از دانشگاه لیما فارغ التحصیل شد. پس از آن به دانشگاه مادرید رفت و تحصیلات خود در رشته ادبیات را در این دانشگاه تا مقطع دکتری ادامه داد.
بارگاس یوسا در سنین جوانی، یعنی در سن نوزده سالگی با یکی از نزدیکانش که هجده سال از او بزرگ تر بود ازدواج کرد. رمانی که «عمه خولیا و میرزابنویس» نام دارد در حقیقت از این ازدواج ناموفق که به طلاق هم منجر شد، الهام گرفته شده است. یوسا یک سال بعد از طلاقش با دختری به نام پاتریسیا ازدواج کرد. یوسا او را بانوی زندگی اش می نامید.
اولین داستان کوتاه یوسا در سن بیست سالگی او منتشر شد. این داستان که «سردسته ها» نام داشت، در یکی از نشریات آن زمان به چاپ رسید. او در سال های جوانی با نشریه ای به نام لاکرونیکا همکاری می کرد و اشعارش را نیز در همین نشریه به چاپ می رساند. در همین دوره به شکل جدی تری به عنوان یک فعال سیاسی به فعالیت پرداخت و توانست در کار سیاست اعتباری کسب کند.
او در سال 1963 توانست نخستین رمانش را نیز منتشر کند. نام این رمان «قهرمان فروتن» بود و به دخالت نظامیان در سیاست و تبعات اجتماعی این دخالت می پرداخت. این اثر توانست نظر بسیاری از منتقدان را به خودش جلب کند. یوسا با انتشار این رمان توانست چهره یک نویسنده رادیکال را از خود نشان دهد. البته باید بدانیم که این کتاب در برخی مناطق به عنوان کتاب ضاله شناخته شد و برخی نیز مراسم هایی برای آتش زدن این کتاب برگزار کردند.
دیگر آثار یوسا عبارت اند از:
یکی از مشهورترین آثار یویا «گفتگو در کاتدرال» نام دارد که برای اولین بار در سال 1975 منتشر شده است. این اثر در ایران توسط عبدالله کوثری ترجمه شده و نشر لوح فکر آن را روانه بازار کتاب کرده است. بارگاس یوسا بخاطر این کتاب در سال 2010 برنده جایزه نوبل ادبیات شده است و در اصل به زبان فرانسوی نوشته شده است.
برخلاف ادعای برخی از منتقدان، ماریو بارگاس یوسا را نمی توان از پیروان مکتب رئالیسم جادویی دانست. او در حقیقت ویژگی های داستان نویسی را با زندگی نامه نویسی مخلوط می کند و از شخصیت های حقیقی نیز در تدوین آثارش یاری می جوید. در حقیقت شیوه یوسا را می توان آمیختن حقیقت و تخیل دانست.
بسیاری از خوانندگان او معتقد هستند یوسا کسی است که تاریخ را در کنار تخیل قرار می دهد؛ آن هم به شیوه ای که مرزی میان آن ها نمی ماند. باید اشاره کرد که مضمون بسیاری از آثار این نویسنده بزرگ، جدال مردم آمریکای لاتین بر سر قدرت است. او این مسئله را با ظرافت تمام در بسیاری از کتاب هایش نشان داده است.