تلخ کام
«اسماعیل فصیح» در دوم اسفند سال ۱۳۱۳ در تهران به دنیا آمد. خانواده او در محله درخونگاه زندگی می کردند و فصیح نیز در همان محله زاده شد. پدرش ارباب حسن نام داشت و در چهارراه گلوبندک مغازه دار بود.
فصیح از همان دوران کودکی به ادبیات و قصه خوانی علاقه مند بود. خود او در یکی از مصاحبه هایش گفته است که یکی از خواهرهایش کتاب کرایه می کرد و برای او بلندبلند از روی کتاب می خواند. دوران ابتدایی فصیح مصادف با جنگ جهانی دوم بود.
او دوره دبیرستان را در سال 1326 در مدرسه رهنما آغاز کرد. این دوره از تحصیل فصیح نیز با حوادثی چون انقلاب ملی دکتر مصدق همراه شده بود. در نهایت اسماعیل فصیح بعد از فارغ التحصیلی از دبیرستان و پرداختن به کار تدریس، در سال 1332 توانست از ترکیه به پاریس و بعد به آمریکا برود.
فصیح در آغاز در کالج ایالتی مانتانا در رشته شیمی تحصیل کرد و بعد به سانفرانسیسکو رفت. بعد از یک سال کار دوباره به مانتانا برگشت و در دانشگاه مانتانا میزولا مدرک ادبیات انگلیسی خود را گرفت. در آن زمان میزولا شهر کوچکی بود و مقر نویسندگان آمریکایی محسوب می شد.
اولین رمان فصیح با عنوان «شراب خام» در سال ۱۳۴۷ توسط انتشارات فرانکلین منتشر شد. بعد از آن اسماعیل فصیح مجموعه داستان «خاک آشنا» را در سال ۱۳۴۹ با همکاری انتشارات صفی علی شاه و رمان «دل کور» را در سال ۱۳۵۱ به کمک انتشارات رز منتشر کرد.
سبک فصیح ساده، آمیخته به طنز و شیوا است. این خصوصیات باعث شده آثار این نویسنده گیرا و محبوب باشند. او داستان هایش را در فضای شهر ترسیم می کند و در آن ها به تاثیر محیط و جبر جغرافیایی اشاره می نماید. تاریخ، سیاست، اجتماع، انقلاب، جنگ، مهاجرت و… از موضوعاتی هستند که در آثار او دیده می شوند.
فصیح از اولین کسانی است که با تالیف کتاب، به مسئله جنگ تحمیلی هشت ساله توجه کرد و کتاب «زمستان ۶۲» را با تمرکز بر این موضوع نوشت. این کتاب داستان زندگی مردی را روایت می کند که در سال های جنگ میان ایران و عراق، بازنشسته می شود و تصمیم می گیرد برای پیدا کردن فرزند مفقودالاثر همکار سابقش، به شهرهای جنوب ایران سفر کند.
دیگر آثار داستانی اسماعیل فصیح عبارت اند از :
او علاوه بر نوشتن داستان، در کار ترجمه کتاب های غربی هم موفق بود. آثار ترجمه شده به دست اسماعیل فصیح عبارت اند از:
تحصیل در این شهر باعث شد فصیح تصمیم بگیرد که به دیدار همینگوی برود. در حقیقت ارنست همینگوی برای سخنرانی به دانشکده ای رفته بود که اسماعیل فصیح در آن درس می خواند. پس از پایان سخنرانی، فصیح به نزد او رفت و درباره ایران، ادبیات و نویسندگان ایران با او صحبت کرد.
همینگوی پس از اتمام صحبت های فصیح تنها به گفتن یک کلمه بسنده کرد: رایت. فصیح که متوجه نشده بود مقصود همینگوی از معنی واژه رایت، واژه درست است یا بنویس، تصمیم گرفت معنی دوم را در نظر بگیرد و شروع به نوشتن کند. همین یک کلمه باعث شد زبان فارسی دارای نویسنده ای صاحب سبک شود.
وی پس از آنکه تحصیلاتش در دانشگاه میشیگان را نیمه کاره رها کرد، به تهران بازگشت. بعد از بازگشت به تهران در سال 1342، اسماعیل فصیح به انتشارات فرانکلین رفت و با نجف دریابندری، مترجم نامدار ایرانی، دیدار کرد و دریابندری نیز از فصیح دعوت کرد تا در فرانکلین به کار ترجمه مشغول شود، اما فصیح این دعوت را رد کرد و گفت ترجیح می دهد برای شرکت دیگری کار کند.
بعد از آن نجف دریابندری زمینه آشنایی اسماعیل فصیح با صادق چوبک را فراهم کرد. چوبک که در آن زمان رئیس دفتر هویدا و رئیس امور اداری شرکت نفت بود، فصیح را در شرکت نفت استخدام کرد و او را برای کار به اهواز اعزام کرد و فصیح در هنرستان صنعتی شرکت نفت مشغول به کار شد.
با اینکه آثار فصیح همواره مورد استقبال کتاب خوانان ایرانی بوده است، اما معمولاً منتقدان ادبی علاقه چندانی به آثار او نشان نمی دادند. اما برخی منتقدان او را یکی از رمان نویسان ایرانی می دانند که توانسته هم توجه مخاطبان عام و هم اقبال مخاطبان خاص را به آثارش جلب کند.
فصیح در کار نوشتن از نویسندگان صاحب سبکی مانند «بزرگ علوی»، «محمدعلی جمال زاده» و «احمد محمود» تاثیر پذیرفته است. «صادق چوبک» و «فروغ فرخزاد» نیز از نویسندگان محبوب او به شمار می آیند.
اسماعیل فصیح در ۲۵ تیر ۱۳۸۸ در هفتادوپنج سالگی در بیمارستان شرکت نفت تهران دار فانی را وداع گفت. دلیل مرگ او مشکل عروق مغزی اعلام شد.
