دقیقا مشخص نیست در چه سالی از قرن سیزدهم میلادی بود که «دانته آلیگیری» شاعر، نویسنده و فیلسوف ایتالیایی در فلورانس به دنیا آمد. با این همه عده ای تولد او را در حدود سال 1265 دانسته اند. آلیگیری در خانواده ای ساده از نظر اجتماعی و تمکن مالی چشم به جهان گشود؛ هرچند آنان به سبب داشتن امتیازات و عناوینشان از اشراف به شمار می آمدند.
آلیگیری جوان بود که داغ از دست دادن مادر را چشید. او از همان دوران تلاش می کرد که تا جای ممکن از پدرش که در آن زمان همسر دیگری اختیار کرده بود و از او دو فرزند داشت، فاصله بگیرد. او دوران ابتدایی را در مدرسه راهبان فرانسیسی گذراند.
در کتاب زندگی نو نوشته است شاعری را به طور خودآموز فراگرفته و پس از آشنایی با ترانه سرایان نام آور فلورانس ترانه های عاشقانه خود را بر سر زبان ها انداخته است.
کتاب هایی چون «زندگانی نو»، «ضیافت»، «سلطنت» و «آهنگ ها» از آثار دانته به شمار می آیند، اما کتاب سه جلدی «کمدی الهی» (بهشت / دوزخ / برزخ) از تمامی نوشته های او مشهورتر است. این کتاب بر اساس عقیده تثلیث نوشته شده است و به ساختار جهان نیز اشاره دارد.
او در سال 1283 با دختری به نام جما که از خانواده اشرافی دوناتی بود، ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دو پسر و یک دختر بود. عجیب است که دانته به این ازدواج و اثراتش در آثار خود هیچ اشاره ای نمی کند. اما زندگی دانته بدون عشق نبود زنی که به گفته دانته یکی از شصت زن زیبای فلورانس بود، تأثیر به سزایی بر او گذاشت.
بنا بر گواهی کسانی که آثار دانته را بررسی کرده اند، آن زن بیچه نام داشته است. دانته آلیگیری اولین بار او را در نه سالگی خود دید و عمیقا احساس کرد که دیدار این دختر سعادت بخش است. دانته اکثرا بیچه را بئاتریچه می نامید که به معنی کسی است که دیدار او شادی آور است. نام او به شکل بئاتریس هم رواج دارد. بیچه در آخر همسر یک بانکدار شد.
اما کار دانته با بئاتریچه در اینجا پایان نمی یابد و در شاهکار او کتاب «کمدی الهی»، یکی از مهم ترین شخصیت ها اوست. دانته معتقد بود که مهم ترین نیرو برای انجام کارهای بزرگ توانایی عشق ورزیدن است. در کتاب اول کمدی الهی، کسانی که به خاطر عشق مرتکب گناه شده اند کمتر از دیگران مجازات می شوند.
دانته در حوزه سیاست نیز فعالیت می کرد. گوئلف ها و گیبلین ها دو دسته سیاسی بودند که بر سر حاکمیت شهر فلورانس در رقابت بودند. خانواده دانته طرفدار گوئلف ها بودند؛ چراکه آنان به پاپ و قوانین او معتقد بودند. در مقابل گیبلین ها از امپراتور دستور می گرفتند.
در نهایت گوئلف ها پیروز شدند، اما به تدریج دچار اختلاف نظرهایی عمیق شدند. دانته نیز بعدها به خاطر همکاری با گیبلین ها متهم شد. حدود سال های ۱۲۹۵ بود که دانته آلیگیری فعالیت خود در حوزه سیاست را به طور جدی را آغاز کرد و توانست به چهره سیاسی سرشناسی در فلورانس تبدیل شود.
او برای آنکه بتواند به عضویت دولت درآید، تلاش کرد تا به اتحادیه پزشکان و داروخانه دارها بپیوندد. در نهایت او توانست عضویت در انجمن مردمی فلورانس، شورای گزینش مقام های اجرایی شهر و شورای صدنفره را به دست بیاورد. مدتی بعد دانته با اتهام های دروغینی چون رشوه خواری، اختلاس، مقابله با پاپ و نیروهای او و برهم زدن آرامش فلورانس، به تبعید محکوم شد و مجبور شد فلورانس را ترک کند.
او در دوران تبعیدش برای بازگشت به فلورانس از هیچ تلاشی فروگذار نکرد. به عنوان مثال دانته با دیگر تبعیدی ها همراه شد و چندین بار نامه هایی برای اعضای حکومت فلورانس نوشت تا رضایت آنان را جلب کند و حتی سرودهایی درباره فلورانس نوشت و برای اعضای حکومت فرستاد. او هیچ گاه از اصول و عقایدش کوتاه نیامد و همین ایستادگی باعث شد تا او را به مرگ محکوم کنند.
دانته سال های تبعید را در کنار فعالیت برای آزادی، به سفر کردن گذراند و از بخش های زیادی از شمال ایتالیا دیدن کرد. دانته آلیگیری سال های آخر زندگی اش را نیز در راونا گذراند، جایی که مردم به دیده احترام با او رفتار می کردند. دانته تا روز مرگش، سیزدهم یا چهاردهم سپتامبر سال ۱۳۲۱ میلادی، در شهر راونا زندگی کرد. این نویسنده بزرگ فلورانسی در سن پنجاه وشش سالگی از دنیا رفت.
دانته در کمدی الهی 34 سرود برای دوزخ و 36 سرود برای برزخ و بهشت تالیف کرده است. تاریخ تالیف این شاهکار بزرگ ادبی مشخص نیست. تاریخ ادبیات نویسان باور دارند که کمدی الهی بعد از حادثه مرگ بئاتریس نوشته شده است و عده ای دیگر تألیف کتاب را در سال های ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۱ دانسته اند.
پس از فوت دانته، این کتاب به صورت گسترده منتشر شد. کمدی الهی در حال حاضر به بیشتر زبان های زنده دنیا ترجمه شده است. شاعران و نویسندگانی مانند «دولامارتین»، «ویکتور هوگو»، «ولتر» و «شاتوبریان»، دانته را ستوده اند. او در مقالات، روزنامه ها و مجلات، با لقب بزرگ ترین شخصیت فلسفی و ادبی یاد می شود.