انقراض ششم

الیزابت کلبرت نویسنده و خبرنگار آمریکایی در سال 2014 کتاب غیرداستانی و علمی­ انقراض ششم را منتشر می­کند. همچنین یک سال پس از انتشار این کتاب موفق به دریافت جایزه پولیتزر در بخش غیر داستانی می­شود. انقراض ششم، همانطور که از اسمش پیداست، روایتی علمی از مسئله انقراض روی کره زمین در دوره­ های مختلف زیستی و زمانی است؛ اما علارغم متن کاملاً مستند و علمی کتاب، مخاطب کتاب عموم مردم است و کتاب نثری ساده، شیوا و جذاب دارد.

کولبرت در انقراض ششم به شرح و بررسی مفهوم انقراض طی 5 دوره­ ی انقراضی که دنیا، از گذشته تاکنون، به چشم خود دیده است، می­پردازد؛ اما این همه­ ی ماجرا نیست! پس از نقل 5 انقراض گذشته ­ی زمین، کولبرت از انقراض ششمی سخن می­گوید که مسبب اصلی آن نه طبعیت است و نه شهاب­ سنگ، بلکه موجودی است زاده­ ی خود زمین؛ یعنی انسان. کولبرت با بیان تغییراتی که انسان از دوره انسان اولیه (Homo sapiens) تا زمان، با شیبی بسیار صعودی، بر اکوسیستم کره­ ی زمین ایجاد کرده است، خبر از انقراضی بزرگ و قریب الوقوع به دست انسان می­دهد که به عقیده ­ی او چند وقتی از شروع آن می­گذرد.

کتاب از 13 بخش تشکیل شده است که نویسنده در بخش­های ابتدایی گونه­ هایی مانند ماستون آمریکایی، اوک بزرگ و آمونیت ­ها را بررسی می­کند که به نمادهایی از انقراض­های گذشته ­ی زمین هستند. اما در بخش­های بعدی به زمان معاصر دنیا نزدیک­تر می­شویم و نویسنده سعی در شرح و بیان تعریفی زیستی از مفهوم و تاثیرگذاری انسان در دنیا دارد.

از بین 6 کتابی که تاکنون الیزابت کولبرت نوشته است، فقط انقراض ششم به فارسی ترجمه شده است که دو ترجمه از آن در بازار موجود است. ترجمه­ ی نیک گرگین در انتشارات ثالث و ترجمه­ ی شهربانو صارمی از انتشارات ققنوس. نیک گرگین، مترجم این کتاب، دو کتاب انسان خردمند و انسان خداگونه از یووال نوح هراری (با مضمون نسبتاً مشابهی با کتاب حاضر) را نیز در کارنامه­ ی ترجمه­ های خود دارد.

در بخش هایی از این کتاب می خوانیم:

«بحران باعث روشن­ بینی می­شود و چهارچوب قدیمی جای خود را به چهارچوب­ تازه می­دهد. به این ترتیب است که کشفیات علمی بزرگ یا (تغییر انگاره­ها)، اصطلاحی که کوهن رایج کرد، رخ می­دهد. تاریخ علم انقراض را می­توان سلسله­ای از تغییر انگاره­ها نامید.»

 

«انسان امروزی تقریباً چهل­ هزار سال قبل به اروپا رسید، اسناد باستان­ شناختی بارها و بارها ثابت کرده که وقتی انسان امروزی راهش را به منطقه زندگی نئاندرتال­ ها باز کرد، آن­ها ناپدید شدند. شاید با جدیت به دنبال حذف نئاندرتال­ ها بوده­ اند، شاید هم صرفاً در نتیجه رقابت آن­ها را از صحنه خارج کرده­اند.»

 

«شامپانزه­ها کارهای هوشمندانه ­ی باورنکردنی انجام می­دهند، اما تفاوت اصلی که ما دیده­ ایم در " گذاشتن عقل­هایمان روی هم" است. هیچ­وقت نمی­بینی دوتا شامپانزه با هم چیز سنگینی را جابه­ جا کنند. آن­ها از اینجور مشارکت­های گروهی سر درنمی­ آورند.»