نقد و بررسی
زیست شناسی یازدهم جامع هفت خوان مبتکران
مقدمه
کتاب زیست شناسی یازدهم هفت خوان مبتکران با توجه به سبکی که دارد و تست های چهار گزینه ای آن، اساسا برای آمادگی کنکور طراحی شده است. چیدمان فصل ها و حتی تیتر های هر فصل کاملا منطبق با کتاب درسی پایه یازدهم تجربی می باشد و در قسمت هایی که نیاز بود تا ترتیب مباحث جابجا شوند اصلا این مورد دیده نمی شود. لحن کتاب در تمام قسمتها کاملا رسمی نوشته شده، حتی چند خطی هم با لحن صمیمانه دیده نمی شود که این موضوع شاید باعث شود که خواننده با کتاب ارتباطی قوی برقرار نکند و اشتیاق او برای مطالعه آن کم شود.
آموزش (درسنامه)
ساختار کتاب زیست شناسی یازدهم جامع هفت خوان مبتکران منظم و به خوبی طراحی شده است، منطبق با اسم کتاب : «هفت خوان». در کتاب هم هفت خوان را برای مباحث مختلف می بینید، هرچند که در مورد خیلی از مباحث هفت خوان تبدیل به پنج خوان یا کمتر شده است. البته در کل فصل تمام این هفت خوان مشاهده می شود.
خوان اول دقیقا مشابه متن کتاب است و شما هزینه متن کتاب را هم پرداخت می کنید. خوان دوم با نام “مفهوم” معرفی شده است. به این شکل که به تحلیل دقیق تر متن کتاب می پردازد و نکات کتاب را استخراج می کند. خوان سوم به نام «ترکیب» مشاهده می شود که طبق ادعای مقدمه، نکات ترکیبی فصول مختلف کتاب را با دهم و حتی با دوازدهم بیان می کند. این بخش که به نظر با ارزش ترین بخش درس نامه می باشد، نه تنها خیلی محدود در کتاب دیده می شود، بلکه بیشتر آنها صرفا ترکیبی درون فصلی هستند، یعنی صرفا بین مباحث یک فصل ارتباط برقرار می کند، نه دو فصل متفاوت. به علاوه در زمان تالیف کتاب دوازدهم منتشر نشده است و بنابراین امکان طرح نکات ترکیبی با این کتاب وجود ندارد.
خوان چهارم هم به یادآوری اختصاص دارد که ایده خوبی برای درسنامه است. اما خیلی خیلی کم از آن استفاده شده و در موارد استفاده هم کمی از اساس یادآوری فاصله گرفته و به مطالب ترکیبی پرداخته است. خوان پنجم به نکات شکل ها و فعالیت های کتاب اختصاص دارد که در کنکورهای اخیر اهمیت ویژه ای را پیدا کرده اند. وجود این بخش ها شایسته تقدیر است به شرط اینکه در ذکر نکات افراط صورت نگیرد. خوان ششم از جملات صحیح و غلط تشکیل شده است و خوان هفتم نیز تست های چهار گزینه ای را شامل می شود که آنها را در قسمت بعدی بررسی خواهیم کرد.
اما مهم ترین مسئله این است که مشکلی که در اکثر کتاب های کنکور زیست شناسی دیده می شود، در این کتاب هم به شکل بسیار بسیار حادتر مشاهده می شود. به نحوی که نکات خارج از کتاب یا نکات زائد، در سراسر کتاب و در تک تک بخش ها به شکل بسیار زیاد مشاهده می شود. اغلب این نکات مثل کتاب های آموزشی نظام جدید دیگر، مربوط به کتاب های نظام قدیم می باشند و از کتابهای جدید قابل برداشت نیستند. بنابراین در کنکور نیز از آن ها مطلبی مطرح نخواهد شد.
خواندن این نکات خارج از کتاب یا زائد نه تنها هدر دادن وقت، فکر و انرژی است، بلکه تأثیرات بسیار مخربی بر روی یک دانش آموز کنکوری خواهد داشت و او را از موفقیت در کنکور دور می کند. هر چند ممکن است برای موفقیت در آزمون های آزمایشی غیر استاندارد ضروری هم باشد. بنابراین در کل، کتاب زیست شناسی یازدهم جامع هفت خوان مبتکران در مواردی از کنکور سراسری فاصله زیادی گرفته است و از مسیر کنکور خارج شده.
جمله بندی و ویرایش ادبی کتاب خوب و قابل تقدیر است. اما این موضوع برای فهم کامل کافی نیست. چرا که در خیلی از موارد دلیل و مدرکی برای نکته گفته نشده است. یک سری از نکات مشخص اند که از کجای کتاب برداشت شده اند، اما برای دانش آموزان ضعیفتر نکات سخت تر نیاز به توضیح بیشتر و ارائه مدرکی از کتاب درسی دارند. در کل در این کتاب، کتاب درسی که مهمترین منبع کنکور است، به طور کلی کنار گذاشته شده است.
حجم درسنامه هم بسته به سطح دانش آموزان ممکن است، مقبول باشد. یعنی برای دانش آموزان ضعیف مناسب است، اما دانش آموزان قوی هم می توانند صرفا بخش های مفهوم، ترکیبی، شکل و فعالیت ها را مطالعه کنند. درسنامه تمام بخش های کتاب را به طور کامل پوشش می دهد و این موضوع که پاسخ فعالیت ها را به تفصیل ذکر کرده شایسته تقدیر است.
همانطور که گفته شد درسنامه بخش های متنوعی دارد، بنابراین تمام طیف آموزش را پوشش میدهد. از بررسی ساده متن کتاب درسی تا نکات استدلالی مفهومی و ترکیبی. بنابراین هر دانش آموزی در هر سطحی می تواند از آن استفاده کند. اما مشکل اینجا ایجاد می شود که مهمترین دارایی یک دانش آموز کنکوری زمان است. در واقع بسیاری از بخش های کتاب برای دانش آموزان متوسط رو به بالا، بسیار ساده هستند. از طرفی نکات سخت کتاب با توجه به توضیح کم، برای دانش آموز ضعیف قابل فهم نخواهد بود. از دیگر ضعف های درسنامه ی کتاب زیست شناسی یازدهم جامع هفت خوان مبتکران نیز جدول های بسیار کم آن است.
تست (تمرین)
در کتاب زیست شناسی یازدهم جامع هفت خوان مبتکران در مورد تست ها نیز مثل درسنامه مشکل ذکر نکات زائد به فراوانی دیده می شود. به همین جهت از مسیر کنکور سراسری خارج شده اند. ابتدا به خوان ششم یعنی عبارت صحیح و غلط می پردازیم. هدف از طرح جملات صحیح و غلط به گفته نویسنده در ابتدای کتاب، مرور مطالب ذکر شده و تثبیت آنها می باشد که تا حد خوبی موفق بوده، هرچند که نکات جدید هم به چشم می خورند. طراحی این جملات بسیار ساده می باشند و از تکنیک های رایج طرح عبارت در کنکور سراسری تقریبا به هیچ اندازه استفاده نشده است.
اما خوان آخر : تست ها. تست ها در تیپ های مختلف طرح تست از جمله سوالات شمارشی، جای خالی و سوالات منطق به چشم می خورند و ایده جدیدی در طرح تست دیده نمی شود. اما از تکنیک رایج کنکور ازجمله تکنیک توصیف، بسیار محدود استفاده شده است. ترتیب تست ها تقریبا بر اساس کتاب درسی است، اما نه تنها میکروطبقه بندی نشده اند، بلکه حتی یک تیتر ساده، گفتارهای کتاب درسی را از هم جدا نکرده است. همچنین تست های منتخب به چشم نمی خورند و هیچ سطح بندی ای هم وجود ندارد. بعلاوه معمولا بهتر است بحث های ترکیبی حداقل با یک علامت کوچک از بقیه سوالات جدا شوند.
در قسمت انتهایی تست ها نیز، تست های آزمون های آزمایشی شامل قلم چی و تست کنکور سراسری به چشم می خورند که البته شامل همه تست های کنکور نمی شود. تعداد تست ها نیز مناسب بوده و متناسب با اهمیت مبحث در کنکور سراسری می باشد. هر چند که تعداد سوالات فصل تولید مثل باید بیشتر بوده و سوالات فصل ۶ هم می توانست کمتر باشد. تست ها به طور عمده سخت و مناسب دانش آموزان متوسط رو به بالا می باشند.
پاسخ تشریحی نیز به توضیح همه گزینه ها می پردازد و قابل فهم نوشته شده اند. اما نکات ویژه به طور جداگانه در پاسخ های تشریحی دیده نمی شود. یک سری از نکاتی که در تست ها وجود دارند، در درس نامه قابل مشاهده نیستند.
تعداد تست ها و سوالات
| فصل |
عنوان |
تعداد تست |
| 1 |
تنظیم عصبی |
212 |
| 2 |
حواس |
196 |
| 3 |
دستگاه حرکتی |
198 |
| 4 |
تنظیم شیمیایی |
216 |
| 5 |
ایمنی |
181 |
| 6 |
تقسیم یاخته |
221 |
| 7 |
تولید مثل |
200 |
| 8 |
تولید مثل نهاندانگان |
199 |
| 9 |
پاسخ گیاهان به محرک ها |
167 |
| مجموع |
1790 |
ظاهر کتاب
در کتاب زیست شناسی یازدهم جامع هفت خوان مبتکران سایز نوشته ها اندازه ی مناسبی داشته و خوانا می باشند. فونت هم همان فونت رایج کتاب های کمک آموزشی است و باز هم بُلد بودن صورت سوالات از امتیازات ظاهر است. صفحه آرایی هم به شکل مناسب انجام شده و اشکال و نمودار ها هم کیفیت خوبی دارند.
رنگ آمیزی در حد اعتدال بوده و بر جذابیت های کتاب افزوده است. هرچند اینکه تمام فصل ها و بخش ها یک رنگ و یک حالت دارند، کمی کسل کننده است. کیفیت کاغذ بکار رفته هم خوب است. گرافیک کتاب هم در حاشیه صفحه ها جذاب است و در مورد طرح جلد هم باید بگوییم عالیست.
جمع بندی
حجم کتاب زیست شناسی یازدهم جامع هفت خوان مبتکران با توجه به اینکه هدف آن پاسخ گویی به نیاز های همه طیف های دانش آموزان بوده، مناسب است. ویراستاری کتاب در حد خوبی بوده و به سختی می توان غلطی در آن پیدا کرد. البته از لحاظ نگارشی. ویژگی خاص این کتاب همان مدل هفت خوانی بودن آن است. مخصوصا وجود عبارت های صحیح و غلط، که موثرترین راه آموزش است.
استفاده از این کتاب صرفا برای دانش آموزان بسیار مسلط به کتاب درسی، آن هم در زمان بسیار دور از کنکور سراسری توصیه می شود. چرا که صرفا این دانش آموزان می توانند نکات خوب را فراگرفته و نکات زائد را کنار بگذارند. در واقع نکات خوب ، هم در تست ها و هم در درسنامه وجود دارند، اما پیدا کردن آنها کار هر کسی نیست.
بیشتر
کمتر
انتشارات مبتکران
Alirezabgh 26 / 05 / 1398
کتاب کامل و جامعی هست.درسنامه های قوی ای داره و مطالب رو به طور کامل توضیح داده.تست های نسبتا خوبی داره.بیشتر تست هاش هم سطح متوسط دارن و خیلی آدم رو به چالش نمیکشن.حجم زیادی هم داره و وقت زیادی می بره تا بتونید کتاب رو تمومش کنید