«مسائل فلسفه» نام یکی از آثار شناخته شده و کوتاه برتراند راسل است که برای اولین بار، در سال 1912 منتشر شد. برتراند راسل فیلسوف، منطق دان، ریاضی دان و منتقد اجتماعیِ انگلیسی الاصل بود. او به عنوان محقق، در زمینۀ های بسیاری در علومی نظیر ریاضیات و منطق و همچنین فلسفه، به تحقیق و پژوهش پرداخته بود.
حاصل تحقیقات و نوشته های او تاثیر بسیار شگرفی بر بسیاری از شاخه های علوم مانند ریاضیات، علوم کامپیوتر، زبانشناسی، هوش مصنوعی و علوم شناختی و همچنین بر بسیاری از شاخه های فلسفۀ تحلیلی مانند فلسفه ریاضی، فلسفه زبان و متافیزیک معاصر داشته است.
در واقع، راسل به همراه دوست و همکار خود «جرج مور» و همچنین شاگرد مشهور خود، «لودوینگ ویتگنشتاین» و با کمک افراد بزرگ دیگری، «فلسفۀ تحلیلی» را پایه گذاری کرد. او به همراه استاد خود «آلفرد وایتهد» کتابی تحت عنوان «اصول ریاضیات» را به نگارش در آورد که تا به امروز، یکی از بهترین کتاب های نوشته شده در زمینۀ منطق و ریاضیات است که هدف اصلی آن، کاهش دادن اکثر مفاهیم ریاضی به اصول «منطق» بود.
برتراند راسل همچنین فیلسوفی بسیار صلح طلب و در عین حال، فعال در زمینۀ نقد اجتماعی و سیاسی بود. او بارها بسیاری از اتفاقات مهم معاصرش مانند جنگ های جهانی، حکومت نازی ها و آدولف هیتلر، حکومت مستبدانه و تمامیت خواه استالین و جنگ آمریکا علیه ویتنام را، علنا محکوم کرد.
در سال 1950، راسل از سوی آکادمی نوبل، مفتخر به دریافت جایزۀ نوبل ادبیات شد. آکادمی نوبل در مدح این شخص بزرگ در زمان دریافت جایزۀ نوبل اش چنین بیان کرده است: «برای بزرگداشتِ آثار بسیار ارزنده و گوناگون او در جهت دفاع از آرمانهای بشردوستانه و آزادی بیان».
خود راسل کتاب مسائل فلسفه را در مقدمه ای که برای آن آورده است چنین تفسیر می کند: «در این مختصر (اثر) من بحث خود را منحصر به آن قسمت از مسائل فلسفه ساخته ام که دربارۀ آن ها می توان اظهار نظر مثبت کرد، زیرا در یک چنین کتابی جای بحث و انتقاد منفی نیست. از این جهت بحث معرفت از بحث وجود و مابعدالطبیعه به معنی اخص بیشتر آمده است و بعضی مطالب که فیلسوفان دیگر به تفصیل از آن سخن گفته اند به اختصار برگزار شده و حتی حذف گردیده است.» در واقع نویسنده در کتاب مسائل فلسفه سعی کرده است تا یک راهنمای کوتاه و نسبتا ساده به بسیاری از مسائل فلسفه را، به مخاطب پیشکش کند.
برتراند راسل در کتاب مسائل فلسفه بیان داشته است که فلسفه در واقع مجموعه ای از تلاش های (شکست خوردۀ) انسان ها برای پاسخ دادن به برخی سوال های بنیادین و تکراری است: «آیا ما می توانیم وجود دنیای (حیات) خارج دنیای الانمان را ثابت کنیم؟ آیا ما می توانیم رابطۀ «علت و معلول» را ثابت کنیم؟ آیا ما می توانیم به صورت ملموس اخلاقیات را ثابت کنیم؟»
راسل در واقع معتقد است که ما هیچگاه نمی توانیم به این سوالات پاسخ دهیم و ارزش فلسفه، در جایی غیر از پاسخ دادن به این سوالات نهفته است. راسل با تمرکز بر «علم» به جای «متافیزیک» (ماورا الطبیعه)، سعی بر توجه نشان دادن به گزاره ها و مسائلی در فلسفه دارد که به نظر او، مفید و سازنده هستند.
راسل این نوشته را بر اساس تمایز مشهور فلسفی خود (بیان شده در سال 1910) میان «علمِ آشنایی» و «علمِ توصیفی» جلو می برد. این کتاب نه تنها برای اهل فلسفه و متخصصان آن، بلکه برای تمامی دوستداران فلسفه، به خصوص فلسفه تحلیلی، نوشته شده است و از متن روان و نسبتا ساده ای برخوردار است.
از جمله دیگر آثار ترجمه شده از برتراند راسل به فارسی می توان به کتاب های «در ستایش بطالت» با ترجمۀ محمد رضا خانی، «چرا مسیحی نیستم؟» با ترجمۀ فرهنگ امیری و «علم و دین» با ترجمۀ علی اصغر مهاجر و احمد ایرانی اشاره کرد.
کتاب حاضر توسط منوچهر بزرگمهر ترجمه و توسط نشر خوارزمی منتشر شده است. ایشان ترجمۀ آثاری مانند «تحلیل ذهن» اثر برتراند راسل و جلد ششم «تاریخ فلسفه» اثر فردریک کاپلستون را در کارنامه حرفه ای خود دارند.
در بخش هایی از کتاب مسائل فلسفه می خوانیم:
فلسفه، با این که قادر نیست با یقین و قطعیت به شک ها و تردید هایی که خود مطرح ساخته است، پاسخ دهد، لیکن طرق ممکنۀ متعددی را القاء می نماید که فکر ما را توسعه داده و آن را از قید و سلطۀ عادت جباره، رهایی می بخشد. پس هرچند حس یقین و قطعیت ما را دربارۀ حقایق امور کاهش می دهد، اما بر علم به شقوق ممکنۀ ماهیات آن ها می افزاید و آن جزمیت قرین به کبر و نخوت را که مخصوص کسانی است که هرگز به قلمرو شک آزادگر قدم ننهاده اند، زایل می سازد و حس اعجاب و دهشت ما را به وسیلۀ ارائۀ جنبۀ نامانوس اشیا و امور مانوس زنده و باقی نگه می دارد.
آیا در عالم علمی هست که یقین و قطعیت آن را هیچ انسان عاقلی نتواند مورد شک قرار دهد؟ این سوال که در بادی نظر چندان مشکل به نظر نمی نماید در واقع یکی از مشکل ترین سوالات است. وقتی موانعی را که در راه وصول به پاسخ صریح و مطمئن به این سوال وجود دارد درست درک کردیم می توان گفت که بحث فلسفه را آغاز نموده ایم زیرا فلسفه همانا سعی در یافتن جواب چنین سوالات غائی و نهایی است اما نه آنطور که در زندگی عادی یا حتی در علوم به نحو جزمی و غیر دقیق بدان پاسخ می دهیم بلکه از روی نقد و دقت و پس از بررسی کلیۀ موجباتی که این مسائل را بغرنج می سازد و پس از توجه به ابهام و خلطی که تمام تصورات عادی ما بر آن مبتنی است.
انتشارات خوارزمی
