پاپ و مرتد

وقتی از خطرات علم ­ورزی و شهدای راه علم در قرن 16 و 17 میلادی یاد می ­شود، اولین چیزی که به خاطر اغلب مخاطبین می­رسد، داستان گالیله است که کلیسا نزدیک بود او را به جرم الحاد زنده زنده در آتش بسوزاند! گالیله به موقع توبه کرد و سوزانده نشد، اما جوردانو برونو تسلیم نشد و چنین اقبالی نداشت. در واقع گالیله از داستان برونو عبرت گرفته بود. جوردانو برونو فیلسوف و دانشمند هم ­دوره­ ی گالیله بود که به دلیل عقاید و نوشته­هایش توسط دادگاه تفتیش عقایدِ کلیسا زنده ­زنده سوزانده شد.

جوردانو که ابتدا کشیشی ساده اهل روستایی کوچک در ایتالیا بود، لباس روحانیت را درآورد و از دید کلیسا کافر شد. او سپس حدوداً به مدت 25 سال از زندگی خود مشغول به گشتن و آموزش در کشورهای مختلف اروپا شد که در این حین نوشته­ های بسیاری در زمینه­ های فلسفه، کیهان شناسی، ریاضیات و … نوشت.

او پس از بازگشت به ایتالیا در سال 1592 توسط دادگاه تفتیش عقاید، که زیر نظر پاپ کلمنت هشتم بود، دستگیر شد و به مدت 8 سال در واتیکان زندانی بود. جوردانو در سال 1600، پس از تحمل 8 سال زندان و شکنجه، یک­بار در روم و یک­بار در ونیز محاکمه شد و دست­ آخر اعدام شد.

جذابیتِ حکایت زندگی او اما فقط مختص به پایان تراژیک و صرف کافر شدن او نیست؛ بلکه روند تقابل خردورزی علیه جهل ­و نادانی در قالب مبارزه­ ی دانشمندی با دستگاه دینداری انحرافی و افراطی، بسیار قابل تأمل و الهام­ بخش است. کتاب پاپ و مرتد در واقع داستانِ زندگی جوردانو برونو است و جدای بیوگرافی جذاب و درام برونو، سعی بر به تصویر کشیدن اوضاع و احوال آن دوره از دیدگاه تاریخی و سیاسی نیز دارد.

نویسنده ­ی این کتاب، مایکل وایت، بیشتر آثار مرتبط به زندگی بزرگان علم، فلسفه و هنر (مانند نیوتون، داوینچی و …) را به رشته تحریر آورده است که کتابی به نام استیون هاوکینگ نیز از او توسط انتشارات سبزان به فارسی ترجمه و چاپ شده است.

از جمله آثار ترجمه ­ای توسط فروغ پوریاوری نیز می­توان به کتاب­های فریدا از هایدن هررا و قرن دیوانه ی من از ایوان کلیما اشاره کرد که هر دو اثر توسط انتشارات ثالث به چاپ رسیده­ اند.

در بخش هایی از این کتاب می خوانیم:

«در یک ستون، عشق مذهبی آثار شکوهمندی به ما بخشیده است که زنده نگه مان می­دارد و تعالیمان می­بخشد. آثار جوتو، دانته، تیسیان، میکل آنجلو، میلتون، پالسترینا و موتسارت به ما غنا بخشیده­ اند. اما باید نگران ستون بدهکار نیز باشیم: شکار جادوگران، وحشت­های تفتیش عقاید، جنگ­های مذهبی، بمب­های ایرلند شمالی و کودکان مرده­ ی فلسطین.»

 

«او به سردی اعلام کرد: "شما در جهت اعتبار بخشیدن به اتهام­ هایتان به قدر کافی اعتراف کرده­ اید. شما مرجعیت رم را انکار می­کنید، درباره­ ی تثلیث مقدس تردید دارید، الوهیت مسیح را انکار می­کنید، با الهیات مناقشه دارید، کلیسای مادر و مقام کشیشی را مسخره می­کنید، از کفار حمایت می­کنید و جادو می­کنید. توجه داشته باشید که برای بخشودگی و پذیرفته شدن در آغوش کلیسای مادر مقدس و بدل شدن به عضوی از عیسی مسیح باید صریح و صادقانه اعتراف کنید."»

 

«با وجود این، آنچه در توانم بود، انجام دادم، که هیچ قرنی در آینده آنچه متعلق به من است انکار نخواهد کرد و انکار نخواهد کرد آنچه متعلق به پیروزمند است: "من از مرگ نهراسیده ­ام، به همتایانم تسلیم نشده ­ام، به دلیل طبیعت قاطعم مرگی شجاعانه را ترجیح داده ­ام بر زندگی بدون مبارزه."»