کتاب درسی زمین شناسی پایه یازدهم چاپ 1403 – نسخه الکترونیکی

کتاب درسی زمین شناسی پایه یازدهم چاپ 1403 – نسخه الکترونیکی، نوشته سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، برای آموزش مباحث مربوط به این درس به دانش‌آموزان پایه یازدهم ریاضی و تجربی، نوشته شده است. این کتاب دارای 111 صفحه بوده و 7 فصل دارد.

این کتاب فهرستی دارد که در آن شماره صفحه مربوط به فصول کتاب و بخش‌های تشکیل‌دهنده هر فصل، نوشته شده است. این کتاب همچنین دارای یک مقدمه کوتاه است که در آن توضیحات مختصری در مورد اهداف کتاب و موارد دیگر، ذکر می‌شود.

این کتاب دارای صفحه‌آرایی رنگارنگ، ساده و نسبتا زیبایی است. هر فصل، با یک کادر رنگی که با رنگ‌های مکمل، تزئین شده شروع می‌شود. در ادامه نیز بخش‌هایی از آن فصل، به رنگ همان کادر اولیه هستند.

در درسنامه‌ها، کادرهای پرسشی با رنگ سبز و کادرهای پیوند زمین‌شناسی با علوم دیگر، به رنگ نارنجی هستند. در پایان هر درس هم یک کادر آبی کم‌رنگ برای نوشتن مطالب مربوط به بخش «علم، زندگی، کارآفرینی» قرار دارد. به طور کلی رنگ‌های به کار رفته در صفحه‌آرایی این کتاب، ظاهر شادی به مطالب می‌بخشد. کیفیت چاپ عکس‌ها نیز قابل قبول است.

درس زمین‌شناسی، تنها با یک کتاب و در پایه یازدهم، تدریس می‌شود. چاپ 1403 این کتاب در مقایسه با نسخه سال 1402 تغییرات زیادی داشته است؛ به فصول مختلف سرتیترهایی اضافه شده، مطالب بعضی از بخش‌ها با سرتیترهای دیگری جایگزین شده، فصل 4 با فصل 6 جابه‌جا شده و عکس مربوط به بعضی از متن‌ها تغییر کرده است.

فایل پی دی اف چاپ 1402 این کتاب، 128 صفحه بوده اما تعداد صفحات در پی دی اف 1403، به 120 صفحه کاهش یافته است. از ویژگی‌های خاص این کتاب می‌توان به مطرح کردن سوالات گوناگون از متن، ویدیوهای آموزشی برای هر فصل و معرفی دانشمندان معروف رشته زمین‌شناسی اشاره کرد.

بررسی محتوایی کتاب درسی زمین شناسی پایه یازدهم چاپ 1403 – نسخه الکترونیکی

هر فصل از این کتاب، با یک مقدمه آغاز می‌شود. در این مقدمه که صفحه‌آرایی رنگی و زیبایی داشته و معمولا مختصر و خلاصه است، توضیحاتی در مورد هدف هر درس به صورت غیرمستقیم نوشته شده و سوالاتی مطرح می‌شوند که با خواندن مطالب همان فصل می‌توان به آن‌ها پاسخ داد.

علاوه بر این مقدمه، در صفحه اول هر فصل، یک کیوآرکد قرار گرفته که در آن ویدیوهای آموزشی هر فصل، قرار دارد. این ویدیوها به آموزش هر درس، بُعد دیگری اضافه کرده و باعث ماندگارتر شدن اطلاعات آموخته شده در ذهن دانش‌آموز، می‌شوند.

بعد از آن، مطالب مربوط به هر فصل، با زبان ساده و توضیحات مناسب نوشته شده است. همانطور که گفته شد، در این کتاب، هر فصل به چندین زیرفصل، تقسیم شده تا یادگیری موارد آموزشی مربوط به هر مبحث آموزشی، برای دانش‌آموز، ساده‌تر شود. سرتیترهای مربوط به این سرفصل‌ها، با رنگ صورتی و یک خط ساده، از متن جدا شده است.

لیست فصل‌ها و زیرفصل‌های این کتاب، عبارت است از:

فصل اول: آفرینش کیهان و تکوین زمین

• آفرینش کیهان
• کهکشان راه شیری
• منظومه شمسی
• حرکات زمین
• تکوین زمین و آغاز زندگی در آن
• سن زمین
• زمان در زمین‌شناسی
• پیدایش اقیانوس‌ها

فصل دوم: منابع معدنی و ذخایر انرژی، زیربنای تمدن و توسعه

• منابع معدنی در زندگی ما
• غلظت عناصر در پوسته زمین
• کانسنگ
• اکتشاف معدن
• استخراج معدن و فرآوری ماده معدنی
• گوهرها، زیبایی شگفت‌انگیز دنیای کانی‌ها
• سوخت‌های فسیلی

فصل سوم: منابع آب و خاک

• آب جاری
• آب زیرزمینی
• منابع خاک
• خاک و فرسایش

فصل چهارم: زمین‌شناسی و سازه‌های مهندسی

• مکان‌یابی سازه‌ها
• تنش
• رفتار مواد در برابر تنش
• نفوذناپذیری
• مکان مناسب برای ساخت سد
• مکان مناسب برای ساخت تونل و فضاهای زیرزمینی
• مکان مناسب برای ساخت سازه‌های دریایی
• پایداری سازه‌ها
• مصالح مورد نیاز برای احداث سازه‌ها
• رفتار خاک‌ها و سنگ‌ها در سازه‌ها
• کاربرد مصالح خاک و خرده‌سنگی در راه‌سازی

فصل پنجم: زمین‌شناسی و سلامت

• زمین‌شناسی پزشکی
• پراکندگی و تمرکز عناصر
• منشا بیماری‌های زمین‌زاد
• کاربرد کانی‌ها در داروسازی

فصل ششم: پویایی زمین

• شکستگی‌ها
• زمین‌لرزه
• امواج لرزه‌ای
• مقیاس اندازه‌گیری زمین‌لرزه
• چین‌خوردگی
• آتشفشان
• فواید آتشفشان‌ها

فصل هفتم: زمین‌شناسی ایران

• تاریخچه زمین‌شناسی ایران
• نقشه‌های زمین‌شناسی
• پهنه‌های زمین‌شناسی ایران
• منابع معدنی ایران
• ذخایر نفت و گاز ایران
• گسل‌های اصلی ایران
• آتشفشان‌های ایران
• زمین گردشگری
• ژئوپارک

این کتاب، در هر بخش، برای توضیح بهترِ مطالبِ نوشته شده، دارای عکس‌های متنوعی از طبیعت و ساختار زمین‌شناسی مناطق مختلف ایران و کشورهای دیگر است. مشاهده این عکس‌ها، بعد از خواندن متن، به یادگیری آسان‌تر و ماندگارتر دانش‌آموز، منجر می‌شود. اعداد و اطلاعات حفظی هم در چندین جدول، قرار داده شده است.

این کتاب دارای کادرهای نارنجی رنگی است که در آن‌ها، درس زمین‌شناسی به علوم مختلف مثل ریاضی (برای اشاره به مسائل مطرح شده از هر فصل)، عکاسی، شیمی، پزشکی و … پیوند داده می‌شود.

​

علاوه بر کادرهای نارنجی، کادرهای سبز رنگی نیز وجود دارد که در آن، سوالات متنوعی از بخش‌های مختلف متن، پرسیده می‌شود. این سوالات که با عناوین متنوع «جمع‌آوری اطلاعات»، «یادآوری» (یادآوری مطالب مربوط به درس زمین‌شناسی در کتب سال‌های پیشین)، «پیوند با ریاضی»، «تحقیق کنید»، «خود را بیازمایید»، «تفسیر کنید»، «پاسخ دهید»، «گفت‌وگو کنید»، «فکر کنید»، «با هم بیاندیشید»، «بیشتر بیندیشید» (برای مطرح کردن سوالات عمیق‌تر از متن) و … مطرح شده‌اند، ذهن دانش‌آموز را در زمان یادگیری، به فعالیت وامی‌دارند.

در پایان هر فصل، بخشی با عنوان «علم، زندگی، کارآفرینی»، قرار دارد که در آن، در مورد کاربردهای علم زمین‌شناسی، در زندگی روزمره و شاخه‌ها و رشته‌های کاری مربوط به آن توضیح داده می‌شود. این بخش از نظر مطرح شدن تست‌های ترکیبی از مطالب آن، در کنکور اهمیت بالایی دارد.

یکی از نقاط قوت این کتاب، بخش‌هایی با نام‌های «بیشتر بدانید» (اطلاعات بیشتر برای بالا بردن بار علمی خوانندگان) و «آشنایی با دانشمندان علوم زمین» (معرفی و اطلاعات مفید، جذاب و کاربردی در مورد دانشمندان معروف ایرانی و خارجی که در زمینه زمین‌شناسی فعالیت کرده‌اند.) است.

از دیگر ویژگی‌های مثبت این کتاب، واژه‌نامه در پایان آن است که به آموزش معادل‌های انگلیسی اصطلاحات استفاده شده در کتاب می‌پردازد. این ویژگی به دانش‌آموزان علاقه‌مند کمک می‌کند منابع معتبر بیشتری به زبان انگلیسی برای مطالعه در زمینه مورد علاقه‌شان، بیابند.

حذفیات کتاب درسی زمین شناسی یازدهم تجربی و ریاضی

از مطالبی مثل «بیشتر بدانید»، «جمع‌آوری اطلاعات»، «واژه‌شناسی» و «دانشمندان علوم زمین ایران و جهان»، نباید در امتحانات، سوالی مطرح شود. حذفیات کنکور این درس هم شامل بخش‌های «بیشتر بدانید»، «واژه‌شناسی» و «دانشمندان علوم زمین ایران و جهان» می‌شود.

حفظ کردن اعداد نیز جزئی از اهداف آموزشی این کتاب نیست. رمزینه‌های سریع‌پاسخ این کتاب هم به هدف عمق‌دهی به آموزش مطالب، در ابتدای هر فصل قرار گرفته‌اند و بخش‌هایی از ویدیوهای آپلود شده در این رمزینه‌ها که در کتاب درسی تدریس نشده، نباید در امتحانات مورد پرسش قرار گیرد.

این کتاب، محتوایی ساده و قابل درک دارد اما اگر فکر می‌کنید بهتر است برای تسلط بیشتر بر مطالب، از کتاب‌های کمک‌آموزشی کمک بگیرید، می‌توانید از کتاب‌های کنکوری زمین‌شناسی برای بهتر شدن در تست‌ها و از کتاب‌های کمک‌درسی زمین‌شناسی برای گرفتن نمرات بهتر از این درس، استفاده کنید.

این کتاب تنها یک جلد است و به همین دلیل، پیش‌نیاز درس دیگری به حساب نمی‌آید و با ضریب 1.90 در سوابق تحصیلی دانش‌آموزان تجربی و ضریب 1.67 در سوابق تحصیلی دانش‌آموزان ریاضی، اثرگذار است. زمین‌شناسی در کنکور تجربی، از دروس اختصاصی بوده و با 15 سوال، ضریب 1 دارد.

بارم‌بندی درس زمین شناسی پایه یازدهم تجربی و ریاضی