نقد و بررسی
مسابقات علوم پنجم دبستان مرشد مبتکران
علوم تجربی پایه و اساس دروسی مانند فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی است و بنابراین درک عمیق مفاهیم و مباحث آن اهمیت فراوانی دارد، بخصوص در سال‌های اخیر که حجم مطالب و میزان سختی محتوایی درس علوم تجربی به طرز چشمگیری افزایش پیدا کرده‌است.
انتشارات مبتکران با بررسی تمام جوانب و حاشیه‌ها و ضعف‌هایی که در دروسی مانند علوم وجود دارد، اقدام به چاپ کتابی جامع و پر محتوا برای دانش‌آموزان تیزهوش و علاقه‌مند به مباحث تکمیلی کرده‌است. کتاب مسابقات علوم پنجم دبستان مرشد، شامل درسنامه‌ها و مجموعه‌ای از تست‌های استعداد درخشان، نمونه دولتی، المپیادهای علمی و … میباشد.
در کتاب حاضر سعی در ایجاد انسجام به آموخته‌های دانش‌آموزان و نظم و توالی مفاهیم در سراسر کتاب شده‌است، بطوریکه سوالات بصورت فصل به فصل تفکیک و هر پرسش متناسب با مطالب آن فصل طرح شده‌است. فهرست کتاب حاضر، درسنامه‌ها، پرسشنامه‌ها و پاسخنامه‌های تشریحی را پوشش می‌دهد که در مجموع حجم و محتوای فهرست کافی به نظر میرسد.
محصولات مرتبط: کتاب‌های علوم پنجم
لحن کتاب رسمی بوده و از نگارش موارد زائد و بی‌محتوا پرهیز شده‌است. کتاب پیشرو متناسب با ویژگی‌های ذهنی و روانی کودک تألیف شده‌است، اگرچه سطح مطالب گسترده‌تر از پایه پنجم میباشد. اما به نظر میرسد مطالعه کتاب حاضر، با محتوای غنی آن کمک شایانی به تحکیم پایه تحصیلی و افزایش دانسته‌های دانش‌آموزان این پایه کند.
در ادامه به بررسی کتاب مسابقات علوم پنجم دبستان مرشد مبتکران اثر امید روستایی و خلیل زاهدیان می‌پردازیم.
فاصله بین جملات و خطوط و همچنین حاشیه‌ها مناسب میباشد. تمام تصاویر به صورت سیاه و سفید چاپ شده‌است. همچنین رنگ‌های به کار رفته در نوشته‌ها، پس زمینه و شکل‌ها بسیار محدود میباشد.
با توجه به رنگ‌های به کار رفته، تنوعی در شکل و ظاهر عکس‌ها وجود ندارد. مشکلی در نوع فونت و اندازه نوشته‌های متن کتاب وجود ندارد و استاندارد و مناسب میباشد. نوع کاغذ به کار رفته سفید و کیفیت آن مطلوب میباشد.
کتاب مسابقات علوم 5 دبستان مرشد مبتکران مجموعه‌ای از درسنامه‌ها، تست‌ها و پاسخنامه‌های تشریحی میباشد که به منظور ارتقای سطح تحصیلی، افزایش یادگیری مطالب تکمیلی و همچنین بهبود تکنیک‌های تست‌زنی دانش‌آموزان تألیف شده‌است. تعداد غلط‌های چاپی، نگارشی و املایی کتاب حاضر به مراتب از کتاب‌های دیگر بیشتر است.
به عنوان مثال در صفحه 77 عبارت «چگونه از چشم‌های خود مراقبت کنیم» به شکل دیگری که دارای ایراد نگارشی واضح میباشد، نوشته‌شده‌است. عدم بازبینی و ویرایش صحیح، منجر به چاپ خطاهای متعدد علمی و املایی و در نتیجه کاهش اعتبار کتاب و انتشارات مربوطه می‌شود.
پیش از خرید اینترنتی کتاب مسابقات علوم پنجم دبستان مرشد مبتکران ادامه مطلب را مطالعه کنید.
آموزش (درسنامه) کتاب مسابقات علوم پنجم مرشد مبتکران
برخلاف شیوه آموزشی ناهماهنگ و نامتوازن کتاب درسی، تمام مطالب و مفاهیم درسی، به صورت متمرکز و مطابق با فهم و درک دانش‌آموزان درون درسنامه‌های کتاب حاضر قرار دادهشدهاست. توضیحات درسنامه‌ها به شکلی ساده، روان و واضح بیان‌شده‌است، همچنین اغلب جملات به صورت کوتاه نگارش شده و از درج مطالب پیچیده و نامربوط پرهیز شده‌است.
همانطور که از نام این کتاب مشخص است، کتاب حاضر برای دانش‌آموزان تیزهوش تألیف شده‌است و محتوای درسنامه‌ها فراتر از کتاب درسی میباشد. با این وجود، مطالب تکمیلی به صورت ساده و قابل فهم ذکر شده‌است. به عنوان مثال مطالب مربوط به چشم از جمله اجزای مختلف آن مانند شبکیه، قرنیه و نقطه کور به‌خوبی توضیح دادهشدهاست.
با توجه به عمق بخشی بیشتر مطالب درسنامه‌ها، مخاطب آن را دانش‌آموزانی تشکیل می‌دهند که به دنبال یادگیری گستره بیشتری از مطالب و موضوعات مختلف در حد و اندازه‌های دبیرستان میباشند. اگرچه دانش‌آموزان و اولیا نباید از این رویه دچار ترس و نگرانی شوند، چرا که بسته به هوش و استعداد هر فرد، دانش‌آموزی موفق‌تر است که از کتاب درسی چند قدم جلوتر باشد.
در خلال درسنامه‌ها نکاتی وجود دارد که به روند آموزشی و افزایش دانسته‌ها کمک شایانی می کند. به عنوان مثال نکته 3 فصل «چه خبر» به ارتباط بین قطر عدسی و فاصله اجسام می‌پردازد و یا نکته 4 به تشکیل تصویر به صورت معکوس در شبکیه اشاره می‌شود.
به نظر میرسد درسنامه کتاب مسابقات علوم 5ام دبستان مرشد برخی از تمارین و فعالیت‌های کتاب درسی را پوشش نمی‌دهند. به عنوان مثال در جمع‌آوری اطلاعات صفحه 52 کتاب درسی سوالی در مورد نقش سمعک در افراد کم‌شنوا طرح شده‌است که این مطلب درون درسنامه فراموش شده‌است!
سازماندهی مطالب و متمرکزسازی موضوعات مرتبط از ویژگی‌های مطلوب درسنامه‌ها میباشد. به عنوان مثال در فصل «حرکت بدن» ابتدا مطالبی در مورد ماهیچه‌ها و انواع آن مانند ماهیچه صاف، اسکلتی و قلبی درج شده‌است، سپس به ترتیب به توضیح مفاصل، غضروف و اسکلت بدن که مطالبی مرتبط میباشد، پرداخته شده‌است.
به مانند اغلب کتاب‌های کمک آموزشی، درون درسنامه کتاب مسابقات علوم پنجم دبستان مرشد مبتکران فضایی برای طرح سوال، فعالیت و یا مثال پیش‌بینی نشده‌است و به نظر میرسد که تمام محتوای سنجش دانش‌آموزان درون تمرینات قرار دادهشدهاست.
با توجه به سطح بالای درسنامه‌ها توصیه می‌شود، ابتدا مطالب کتاب درسی به خوبی مطالعه شده و بعد به مطالعه کتاب حاضر پرداخته‌شود. در مجموع درسنامه‌ها انسجام لازم را در ارائه مطالب دارا میباشد و می‌تواند در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان موثر باشد.
تست (تمرین)
پس از درسنامه‌های هر فصل، تست‌ها و بلافاصله پس از آن نیز پاسخنامه‌ها قرار دارند. تعداد تست‌ها برای هر فصل و هر موضوع متفاوت است، اما در مجموع و به طور متوسط برای هر فصل 40 تست در نظر گرفته شده‌است که این تعداد تست برای دانش‌آموزان پایه پنجم مطلوب میباشد.
تست‌ها در ابتدا ساده و رفته رفته سطح سوالات با شیب ملایم بالا می‌رود. در بین تست‌ها برخی سوالات درگیرکننده و چالشی نیز مشاهده می‌شود که دانش‌آموزان را به تفکر بیشتر در حل سوالات وادار میکند. به عنوان مثال تست شماره 2 فصل «حرکت بدن» در مورد دلایل ناتوانی تحرک شخصی پرسیده شده‌است که تصادف کرده و توان حرکت ندارد.
برخی از تست‌ها تألیفی و برخی دیگر نمونه سوالات المپیادهای علمی میباشد. اگرچه تست‌های تالیفی سهم بیشتری از سوالات را به خود اختصاص داده‌است. تعداد تست‌هایی که از روی شکل‌ها طرح شده، رضایت بخش نمی‌باشد. به عنوان مثال فصل‌های «چه خبر 1» و «چه خبر 2» تنها 4 تست شکل محور را پوشش می‌دهند.
پاسخ برخی از تست‌ها درون درسنامه کتاب مسابقات علوم پنجم دبستان مرشد مبتکران مشاهده نمی‌شود. به عنوان مثال تست شماره 1 فصل «حرکت بدن» در مورد محرک بیرونی میباشد، در صورتی که درون درسنامه اصلاً در مورد محرک توضیح داده‌نشده‌است.
به نظر میرسد پاسخ‌دهی به این سوالات با مطالعه کل درسنامه‌ها و همین طور تجزیه و تحلیل و استنباط ذهنی دانش‌آموزان قابل حل باشد. با توجه به اینکه تست‌های آزمون‌های ورودی مدارس برتر و استعداد درخشان اکثراً استنباطی میباشد، بنابراین می‌توان گفت که تست‌های کتاب در جهت آزمون‌های تیزهوشان طرح شده‌است.
پاسخنامه تشریحی در انتهای پرسشنامه هر فصل قابل مشاهده میباشد. تمام سوالات به صورت تشریحی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌است. با این حال از بررسی سایر گزینه‌ها چشم‌پوشی شده که این امر یکی از ضعف‌های پاسخنامه قلمداد می‌شود.
در کتاب مسابقات علوم پنجم دبستان مرشد، آموزش تنها به درسنامه‌ها خلاصه نمی‌شود و درون پاسخنامه تشریحی نیز برخی مطالب در قالب نکته بیان‌شده‌است. به طور معدود برخی از سوالات فاقد کلید و پاسخ میباشد.
به عنوان مثال سوال 4 و 7 فصل «کارها آسانتر می شود» فاقد کلید است. با توجه به مزایا و معایبی که ذکر شد، سطح کمی و کیفی تست‌های پرسشنامه‌ها مناسب بوده و می‌تواند باعث ارتقای سطح تحصیلی دانش‌آموزان گردد.
تعداد تست‌های مسابقات علوم پنجم دبستان مرشد مبتکران
| درس |
تست |
| اول: زنگ علوم |
35 |
| دوم: ماده تغییر میکند |
48 |
| سوم: رنگین کمان |
42 |
| چهارم: برگی از تاریخ |
42 |
| پنجم: حرکت بدن |
41 |
| ششم: چه خبر(1) |
43 |
| هفتم: چه خبر(2) |
38 |
| هشتم: کارها آسان می شود(1) |
35 |
| نهم: کارها آسان می شود(2) |
40 |
| دهم: خاک باارزش |
41 |
| یازدهم: بکارید، بخورید |
37 |
| دوازدهم: از ریشه تا برگ |
38 |
| آزمون های جامع |
20+20+21+27+27 |
| مجموع |
595 |
بیشتر
کمتر
انتشارات مبتکران
